Chromogranina A (CgA) to białko uwalniane z komórek neuroendokrynnych, czyli takich, które mają zdolność produkowania hormonów w odpowiedzi na sygnały z układu nerwowego. Znajdują się one w narządach w całym ciele, głownie rdzeniu nadnerczy i części współczulnej układu nerwowego, a substancje przez nie wytwarzane mogą uczestniczyć w regulacji różnych procesów w ciele.
Komórki neuroendokrynne produkują chromograninę A, która albo sama jest bezpośrednio przekształcana do hormonów, albo reguluje w komórkach poziom wapnia, wpływając na wydzielanie innych substancji. Niektóre z nich mogą wpływać na zwężanie lub rozszerzanie średnicy naczyń krwionośnych lub mięśni ścian oskrzeli, co reguluje poziom ciśnienia tętniczego lub pojemność płuc w organizmie.
Skupiska komórek neuroendokrynnych są też obecne w przewodzie pokarmowym, jelitach lub komórkach wysp trzustkowych, gdzie produkowane przez nie hormony regulują intensywność skurczów jelit (perystaltykę) oraz zachodzące w nich procesy trawienia i wchłaniania.
Czasem zdarza się, że w gruczołach dokrewnych w których znajdują się komórki neuroendokrynne, powstają łagodne lub złośliwe nowotwory, które mają zdolność produkcji chromograniny A. Wtedy zbyt duże ilości hormonów z niej powstających dostają się do krwioobiegu, w sposób ciągły lub przerywany, powodując charakterystyczny zespół objawów, zwanych zespołem rakowiaka.
Chromograninę A można więc traktować jako niespecyficzny marker nowotworowy, a monitorowanie jej stężenia pomaga w wykrywaniu i diagnozowaniu tego rodzaju guzów. Jednak istnieje wiele stanów nienowotworowych lub leków, które mogą powodować wzrost stężenia chromograniny, stąd konieczna jest dodatkowa diagnostyka zlecona przez lekarza.
Chromogranina A – kiedy wykonać badanie?
Oznaczenie stężenia chromograniny A wykorzystywane jest głównie w diagnostyce rakowiaków- nowotworów neuroendokrynnych przewodu pokarmowego żołądkowo-jelitowo-trzustkowych (GIST) i płuc.
U chorych z guzami neuroendokrynnymi przewodu pokarmowego czułość diagnostyczna CgA waha się w granicach 10-100%, przy swoistości 68-100%. Stężenie chromograniny A koreluje z masą nowotworu, więc znajduje zastosowanie w określaniu rokowania przebiegu choroby oraz monitorowaniu przebiegu jej leczenia.
Czasem oznaczanie chromograniny stosuje się pomocniczo w wykrywaniu innych nowotworów wydzielających hormony wpływające na układ nerwowy. Pochodzą one z: rdzenia nadnerczy (phaeochromocytoma, neuroblastoma), trzustki (insulinoma), płuc (rak drobnokomórkowy), tarczycy (rak rdzeniasty), prostaty. W tym przypadku często badanie towarzyszy oznaczeniom innych markerów np.: kwasu 5-hydroksyindolooctowego w dobowej zbiórce moczu.
Chromogranina A – kto powinien wykonać badanie?
Osoby z objawami rakowiaków przewodu pokarmowego lub płuc:
- napadowe zaczerwienienia skóry twarzy i szyi,
- przyspieszenie rytmu serca, skoki ciśnienia tętniczego,
- zawroty głowy,
- nadmierne pocenie,
- nawracające wymioty i biegunki, skutkujące utratą masy ciała,
- objawy skurczu oskrzeli, takie jak duszność, kaszel, świsty wdechowe.
Symptomy te pojawiają się zazwyczaj epizodycznie, czasem mogą być prowokowane spożyciem alkoholu lub ostrych potraw.
Ponadto, u chorych z rakowiakami mogą rozwijać się groźne powikłania, takie jak:
- choroby serca wynikająca z włóknienia jego zastawek,
- niedrożność jelit mogąca być spowodowana przerzutami nowotworu do węzłów chłonnych przewodu pokarmowego,
- przełom rakowiakowy powodujący problemy ze zbyt niskim ciśnieniem i utrudnionym oddychaniem.
Materiał do badania
- krew żylna
Chromogranina A cena
Chromogranina A norma
- wartości referencyjne: do 100 ng/ml
Niska chromogranina A
Poziom chromograniny A we krwi jest zwykle niski. W przypadku braku objawów nowotworu jest małe prawdopodobieństwo, że w ciele rozwija się nowotwór, jednak czasem w przypadku niewielkich guzów poziom chromograniny A może być prawidłowy.
Do leków mogących zwiększyć poziom chromograniny A należą: inhibitory pompy protonowej (IPP), antagoniści receptorów dla histaminy 2 (H2), inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI). Przed badaniem jej poziomu może okazać się konieczne odstawienie tych środków.
Wysoka chromogranina A
Podwyższone stężenie obserwuje się w chorobach nowotworowych neuroendokrynnych, w których następuje produkcja zbyt dużej liczy hormonów stymulujących układ nerwowy. Zaliczamy do nich: rakowiaki przewodu pokarmowego lub płuc, które zazwyczaj dają wiele objawów; w przypadku guzów rdzenia nadnerczy czy trzustki, czasem są one przypadkowo wykrywane w badaniach obrazowych.
W chorobach nienowotworowych podwyższone stężenie chromograniny A można stwierdzić w:
- zanikowym nieżycie błony śluzowej żołądka typu A,
- chorobach wątroby,
- przewlekłej chorobie nerek,
- cukrzycy, nadciśnieniu,
- zawale mięśnia sercowego i niewydolności serca,
- niektórych chorobach zapalnych jelit (np. w chorobie Crohna),
- przy zapaleniu trzustki,
- reumatoidalnym zapaleniu stawów przebiegającym z wysokim poziomem czynnika reumatoidalnego,
- a także w stresie.
kontakt@synevo.pl