Choroba Gauchera należy do grupy lizosomalnych chorób spichrzeniowych, występujących z ogólną częstością 1:7.000 – 1:9.000. Ich przyczyną jest niedobór enzymów rozkładających cząsteczki złożone, z następowym ich odkładaniem wewnątrzkomórkowym, co prowadzi do uszkodzenia funkcji różnych narządów i często ich powiększenia.
Choroba Gauchera co to jest?
W chorobie Gauchera występuje niedobór glukocerebrozydazy, spichrzane są sfingolipidy, głównie w wątrobie i śledzionie, oraz szpiku kostnym, a niekiedy ośrodkowym układzie nerwowym. Choroba jest spowodowana mutacją genu kwaśnej betaglukozydazy (GBA) na chromosomie 1q21, występują liczne mutacje powtarzalne, w znacznym stopniu skorelowane z przebiegiem klinicznym. Dziedziczenie recesywne. Przeważającą część przypadków choroby (90%) stanowi postać nieneuropatyczna (młodzieńcza, typ 1) z początkiem objawów w wieku dziecięcym (ok. 5-6 r.ż.).
Choroba Gauchera objawy
W obrazie klinicznym dominuje zaburzenie rozwoju fizycznego, męczliwość, hepatosplenomegalia, zaburzenia hematologiczne (niedokrwistość, skłonność do krwawień), deformacje kości z napadowymi bólami. W tej postaci zachowana jest szczątkowa aktywność enzymu, z dobrym skutkiem poddaje się enzymatycznej terapii zastępczej. Postać ostra (typ 2) ma często charakter wrodzony z uogólnionym obrzękiem płodu i płynem w jamach ciała, ograniczeniem ruchów płodu i powiększeniem wątroby widocznym w USG od 2 połowy ciąży lub stwierdzaną przy urodzeniu rybią łuską/zespołem dziecka kolodionowego, małogłowiem, deformacją uszu i kończyn, hepatosplenomegalią; w tych przypadkach dochodzi do obumarcia płodu lub wczesnych zgonów z powodu niewydolności wątroby i niedojrzałości płuc. Niekiedy początek objawów w pierwszy półroczu życia, oprócz powiększenia narządów wewnętrznych i niedokrwistości dominują postępujące objawy neurologiczne prowadzące do zgonu w 1 lub 2 roku życia. W postaci podostrej (typ 3) objawy pojawiają się w 1 dekadzie życia, powiększeniu narządów wewnętrznych towarzyszą objawy neurologiczne: padaczka miokloniczna, regres rozwoju psychoruchowego lub ograniczenie zdolności poznawczych, apraksja mięśni okulomotorycznych, neuropatia obwodowa. Skuteczność enzymatycznej terapii zastępczej mniejsza niż w typie 1. Ostatnie obserwacje wskazują na zwiększone ryzyko parkonsonimu u nosicieli pojedynczej mutacji genu GBA.
Choroba Gauchera badania
Wskazaniem do wykonania testu jest:
- diagnostyka przypadków hepatosplenomegalii w wieku dziecięcym, zwłaszcza z towarzyszącymi zaburzeniami hemetologicznymi lub zahamowaniem rozwoju fizycznego lub występujących rodzinnie;
- stwierdzenie charakterystycznych komórek Gauchera w biopsji szpiku kostnego;
- diagnostyka przypadków nieimmunologicznego obrzęku płodu lub akinezji płodu z wielowodziem pojawiających się w 2 połowie ciąży, zwłaszcza kończących się wewnątrzmacicznym obumarciem płodu;
- diagnostyka zespołu dziecka kolodionowego lub uogólnionej rybiej łuski z towarzyszącą hepatosplenomegalią lub dysmorfią;
- badania rodzinne: wykrycie mutacji genu GBA u krewnego w rodzinach z powiększeniem narządów wewnętrznych i zaburzeniami hematologicznymi lub neurologicznymi, istnieje możliwość zastosowania w badaniach prenatalnych.
Dostępne badania:
- Diagnostyka choroby Gauchera I etap – analiza sekwencji genu GBA – eksony 8 i 9 zawierające najczęstsze mutacje p.Asn409Ser (N370S) i p.Leu483Pro (L444P)
- Diagnostyka choroby Gauchera I i II etap – analiza pełnej sekwencji kodującej genu GBA
- Diagnostyka choroby Gauchera II etap – analiza sekwencji genu GBA – eksony 1-7 i 10
- Genetyczna diagnostyka choroby Gauchera – 2 mutacje w genie GBA
- Diagnostyka choroby Gauchera – badanie w kierunku nosicielstwa 1 lub 2 wybranych indywidualnie mutacji punktowych genu GBA
- Genetyczna diagnostyka choroby Gauchera – analiza wybranych fragmentów genu GBA; drugi etap diagnostyki