Biochemia i immunochemia
Badania biochemiczne opierają się na badaniu osocza, czyli płynnej frakcji krwi, którą uzyskuje się przez odwirowanie krwi żylnej pobranej od pacjenta. W ponad 90 procentach osocze składa się z wody i wielu rozpuszczonych w niej substancji: jonów, hormonów, enzymów, białek, tłuszczów, glukozy, soli mineralnych czy zbędnych produktów przemiany materii, takich jak mocznik, bilirubina.
Dla poszczególnych składników osocza są ściśle określone normy, w jakich jego stężenie powinno się mieścić. Jeśli poziom danej substancji przekracza granice wartości referencyjnych (jest obniżony lub podwyższony), świadczy to o zaburzeniach w funkcjonowaniu konkretnych narządów (np. nieprawidłowym wydzielaniu gruczołów, zmniejszonej filtracji w nerkach), złym stanie nawodnienia lub odżywienia organizmu czy toczącym się stanie zapalnym.
Badania biochemiczne dostarczają więc wielu informacji o ogólnym stanie zdrowia pacjenta i często stanowią pierwszy element diagnostyki w kierunku różnych chorób. W większości przypadków ich prawidłowej interpretacji jest w stanie dokonać tylko lekarz, uwzględniając też objawy zgłaszane przez chorego.
Badania immunochemiczne polegają na ocenie obecności określonych białek produkowanych przez układ odpornościowy i wydzielanych do różnych płynów biologicznych, w tym surowicy, moczu i płynu mózgowo-rdzeniowego. Testy mogą pomóc sprawdzić, czy odpowiedź immunologiczna organizmu na obce patogeny jest wystarczająca lub czy w jej przebiegu dochodzi do ataku własnych tkanek. Jednak oznaczanie poziomu przeciwciał czy białek dopełniacza to testy zlecane zazwyczaj już na etapie bardziej zaawansowanej diagnostyki przez lekarzy określonych specjalności i to również oni powinni dokonywać analizy ich wyników.
Kiedy wykonywać badania biochemiczne i immunochemiczne?
Analiza biochemii krwi znajduje zastosowanie jako badanie profilaktyczne w celu rutynowej kontroli stanu zdrowia, ale również jako test diagnostyczny wykonywany w celu wstępnej diagnostyki chorób. Również u osób przewlekle chorych służy jako narzędzie do monitorowania skuteczności leczenia.
Analiza immunochemiczna białek krwi jest wykonywana w ramach badań specjalistycznych w celu potwierdzenia lub wykluczenia określonych schorzeń.
Badania biochemiczne i immunochemiczne mogą pomóc zróżnicować stany jakie jak:
- zaburzenia równowagi wodno-elektrolitowej (np. w zakresie sodu, potasu)
- niedobory witamin, mikro- i makroelementów (np. witamina B12, żelaza)
- zaburzenia gospodarki pierwiastkami (np. wapniowo-fosforanowej)
- nieprawidłowości w zakresie gospodarki lipidowej, węglowodanowej, w metabolizmie białek
- ostre uszkodzenie i zaburzenia funkcji wątroby, serca, nerek, trzustki
- stan zapalny w organizmie
- niedobory odporności
- choroby autoimmunologiczne
- niektóre nowotwory (np. kości, krwi, prostaty)
Do wykonania badań biochemicznych i immunochemicznych mogą skłaniać objawy takie jak:
- osłabienie, bladość
- zawroty głowy
- zaburzenia rytmu serca, kołatania
- ból i ucisk w klatce piersiowej
Najczęściej wybierane badania
Badanie witaminy D wykonuje się w przypadku oceny nieprawidłowości gospodarki wapniowo – fosforanowej
Badanie CRP wykonywane w celu diagnostyki stanu zapalnego w organizmie
Stężenie cholesterolu we krwi oznacza się głównie w celu określenia ryzyka rozwoju choroby niedokrwiennej serca
Oznaczanie stężenia glukozy we krwi wykorzystywane jest w diagnostyce zaburzeń metabolizmu węglowodanów
Stężenie kreatyniny w surowicy jest wykorzystywane do oceny stopnia niewydolności nerek
Badanie wykonuje się m.in. przy rozpoznaniu anemii
Badanie wykonywane w celu wczesnego wykrycia raka prostaty
Badanie lipidogramu określa poziom ryzyka pojawienia się schorzeń układu krążenia