Glukoza badanie
Glukoza jest najważniejszym monosacharydem (cukrem prostym) znajdującym się we krwi. Wskaźnik stężenia glukozy we krwi często po prostu nazywany jest „cukrem we krwi”. Jego wartość wynika z rozpadu węglowodanów przyjmowanych z pożywieniem i konwersji glikogenu do glukozy w wątrobie.
Glukoza jest niezbędnym źródłem energii, która utrzymuje aktywność komórek ludzkiego ciała. Rozkład glukozy na potrzeby metabolizmu odbywa się w procesie przetwarzania glukozy (glikolizy) w docelowej komórce, w celu dostarczenia niezbędnej do jej funkcjonowania energii.
Dwoma hormonami, które bezpośrednio regulują poziom glukozy we krwi, są glukagon i insulina. Glukagon przyspiesza konwersję (przemianę) glikogenu do glukozy, a tym samym podnosi poziom cukru we krwi. Insulina umożliwia glukozie wnikanie do komórek, stymuluje produkcję glikogenu z cząstek glukozy i obniża poziom cukru we krwi.
Inne hormony odgrywające ważną rolę w metabolizmie glukozy to: hormon adrenokortykotropowy (ACTH), glukokortykoidy, adrenalina, tyroksyna. Wszystkie te hormony podnoszą poziom glukozy we krwi, a tylko insulina ją obniża. Niewystarczające lub brakujące poziomy insuliny znacznie zwiększają poziom glukozy we krwi i prowadzą do rozwinięcia się cukrzycy u chorego.
Glukoza badanie – kto powinien wykonać?
Badanie przesiewowe glukozy w kierunku cukrzycy u osób dorosłych bez ewidentnych objawów jest zalecane w przypadku nadwagi lub otyłości (BMI ≥ 25 kg / m2, niezależnie od wieku) oraz u osób z jednym lub kilkoma czynnikami ryzyka cukrzycy takimi jak:
- unieruchomienie
- krewni pierwszego stopnia z cukrzycą
- historia cukrzycy ciążowej lub duża masa urodzeniowa poprzedniego dziecka (> 4000 g);
- przynależność do grup etnicznych ze zwiększonym ryzykiem cukrzycy
- nadciśnienie tętnicze (≥140 / 90 mmHg)
- niski poziom cholesterolu HDL (<35 mg / dl) i / lub podwyższony poziom trójglicerydów (> 250 mg / dl)
- kobiety z zespołem policystycznych jajników (PCOS)
- historia chorób sercowo-naczyniowych
- nieprawidłowa tolerancja glukozy we wcześniejszych testach
- inne stany kliniczne związane z opornością na insulinę (np. acanthosis nigricans)
W przypadku braku tych kryteriów badanie na cukrzycę powinno zacząć przeprowadzać w wieku 45 lat. Po uzyskaniu normalnych wyników badań przesiewowych badanie powtarza się w odstępach maksymalnie co 3 lata (częstsze badania przeprowadzane są na podstawie obecnych czynników ryzyka).
Istnieją dwa główne typy cukrzycy – typ 1 i typ 2. Biorąc pod uwagę fakt, że częstość występowania cukrzycy typu 2 drastycznie wzrosła u nastolatków w ciągu ostatniej dekady, zalecenia American Diabetes Association (ADA) z 2010 r. zawierają więcej kryteriów badań dzieci z nadwagą, ale bez dolegliwości, do których dodano dwa z następujących czynników:
- wywiad rodzinny w kierunku cukrzycy typu 2 u krewnych 1. lub 2. stopnia
- przynależność do grup etnicznych o podwyższonym ryzyku zachorowania na cukrzycę (Afroamerykanie, Azjaci, rdzenni Amerykanie, Latynosi)
- objawy sugerujące insulinooporność lub stany związane z insulinoopornością (np. acanthosis nigricans, wysokie ciśnienie tętnicze, dyslipidemia, zespół policystycznych jajników PCOS)
- historia cukrzycy u matki lub cukrzycy ciążowej w czasie ciąży
Glukoza badanie kiedy wykonać?
Kryteria American Diabetes Association (ADA) do diagnozowania cukrzycy obejmują:
- subiektywne objawy (wielomocz, polidypsja- znaczący wzrost pragnienia, niewyjaśniona utrata masy ciała) oraz „przypadkowe” wartości glukozy
- poziom cukru we krwi na czczo> = 125 mg / dl (> = 6,99 mmol / l)
- poziom cukru we krwi> = 200 mg / dl po 2 godzinach od spożycia 75 g glukozy (w ramach doustnego testu tolerancji glukozy)
W przypadku braku hiperglikemii (zbyt wysokich poziomów cukrów) z obecną ciężką dekompensacją metaboliczną (poważne zaburzenie funkcjonowania organizmu wywołane nieprawidłowymi poziomami cukru we krwi) drugie i trzecie kryterium należy potwierdzić, powtarzając test w różnych dniach.
Przygotowanie do badania poziomów cukru we krwi zależy od rodzaju badania oraz tego, co lekarz chce zbadać. Badanie może być przeprowadzone:
- na pusty żołądek (po co najmniej 8 godzinach abstynencji od spożycia kalorii)
- bez specjalnego przygotowania – próbka jest pobierana 2 godziny po posiłku
- bez specjalnego przygotowania – pacjent wskazuje, ile czasu minęło od ostatniego posiłku
Glukoza badanie – materiał
- krew żylna
Metoda przeprowadzenia badania
- spektrofotometria (kolorymetryczna reakcja enzymatyczna)
Glukoza norma (wartości referencyjne)
- < 1 dzień 40-60 mg/dl
- 1 – 31 dni 50-80 mg/dl
- >1 mies. 70-99 mg/dl
- Kobiety w ciąży 70-92 mg/dl
Podwyższona glukoza
Podwyższoną glukozę we krwi obserwuje się w chorobach takich jak:
- cukrzyca
- Choroba Cushinga
- akromegalia / gigantyzm
- guz chromochłonny
- gruczolak przysadki (wydzielający hormon wzrostu)
- hemochromatoza
- ostre / przewlekłe zapalenie trzustki
- nowotwór trzustki
- guz wydzielający glukagon
- przewlekła choroba nerek
- zaawansowana choroba wątroby
- niedobór witaminy B1 (encefalopatia Wernickego)
- ostry stres emocjonalny lub fizyczny (zawał mięśnia sercowego, udar, drgawki
Niska glukoza
Obniżone poziomy glukozy we krwi obserwuje się w chorobach takich jak:
- insulinoma (guz wydzielający insulinę)
- guzy poza trzustką (np. wątrobiak)
- Choroba Addisona
- niedoczynność przysadki
- zespoły złego wchłaniania
- ostra martwica wątroby (zapalenie wątroby, zatrucie)
- wcześniaki u matek chorych na cukrzycę
- niedobory enzymów (np. galaktozemia)
- przedawkowanie insuliny
- reaktywna hipoglikemia (hiperinsulinizm, zaburzenia endokrynologiczne)
- poposiłkowa hipoglikemia (po operacji żołądkowo-jelitowej, dziedzicznej nietolerancji fruktozy, przy galaktozemii).