Kortyzol (hydrokortyzon), nazywany także hormonem stresu, jest najważniejszym glikokortykosteroidem w ludzkim organizmie. Jego stężenie we krwi rośnie w sytuacjach stresowych (które mogą mieć podłoże zarówno psychiczne, jak i fizyczne), w których ciało musi się przygotować do podjęcia dodatkowego wysiłku. Odgrywa także kluczową rolę w metabolizmie glukozy, czyli przetwarzaniu cukru przyjmowanego z pokarmem i jej dalszych losów w celu dostarczania energii komórkom. Jest wytwarzany przez nadnercza pod kontrolą hormonu ACTH.
Kortyzol badanie – kiedy wykonać?
Badanie jest zawsze wykonywane zgodnie z zaleceniami lekarza, biorąc pod uwagę stan zdrowia chorego i potrzebę diagnostyczną – zależną od tego pod kątem jakiej choroby pacjent obecnie jest diagnozowany. Zazwyczaj oznaczanie poziomów kortyzolu w surowicy jest używane do rozróżnienia pierwotnej i wtórnej niewydolności nadnerczy, a także w diagnostyce różnicowej zespołu Cushinga- choroby przebiegającej ze zwiększonym stężeniem kortyzolu we krwi.
Wpływa on również na metabolizm tkanki tłuszczowej i mięśni, w związku z czym jego badanie jest przydatne także przy chorobach związanych z zaburzeniami masy ciała i nieprawidłowych zawartości procentowych tych tkanek w organizmie. Zbyt jego duże stężenia może także nasilać insulinooporność u pacjentów cierpiących na nieprawidłową tolerancję glukozy lub cukrzycę.
Kortyzol cena | Kup badanie online
Kortyzol badanie – kto powinien wykonać?
Badanie należy wykonać po zaleceniu go przez lekarza. Zaleca się oznaczenie w surowicy w celu ustalenia właściwej dawki w leczeniu za pomocą syntetycznych glikokortykosteroidów- może to być np. leczenie supresyjne deksametazonem w zespole Cushinga lub leczenie hydrokortyzonem w chorobie Addisona.
W tych dwóch zespołach badanie jego stężenia w surowicy jest niezbędne do monitorowania postępów leczenia i stanu zdrowia tych pacjentów.
Istnieje również tzw. test hamowania deksametazonem. Jest to badanie polegające na podaniu pacjentowi deksametazonu (będącego syntetycznym glikokortykosteroidem, który hamuje endogenną produkcję kortyzolu u pacjenta), a następnie oznaczeniu poziomów hydrokortyzony we krwi.
Badanie stosowane jest w celu wykluczenia zespołu Cushinga lub w celu diagnostyki pacjentów wymagających dalszych badań. U pacjentów cierpiących na zespół Cushinga po podaniu deksametazonu poziom kortyzolu we krwi nie ulega zmniejszeniu, niezależnie od przyczyny wywołującej tej chorobę.
Objawy, które mogą wskazywać na obecność zespołu Cushinga to:
- otyłość
- trądzik
- nadciśnienie tętnicze
- nieprawidłowa tolerancja glukozy, która może przerodzić się w cukrzycę
- zaburzenia nastroju (depresja)
- charakterystyczne rozstępy na plecach i brzuchu
- nierównomierne odkładanie się tkanki tłuszczowej na twarzy i w okolicach karku
Przygotowanie do badania
Badanie wykonuje się na czczo. Ponadto, jeśli nie występują szczegółowe zalecenia lekarza dotyczące innego terminu przeprowadzenia badania, test jest wykonywany między godziną 7 a 10 rano.
Materiał do badania
- krew żylna
Sposób przeprowadzenia badania
- immunochemiczny z detekcją elektrochemiluminescencyjną
Kortyzol norma (wartości referencyjne)
- rano: 166 — 507 nmol/l
- wieczorem: 73.8 — 291 nmol/l
Podwyższony kortyzol
- w pierwotnej niewydolności nadnerczy (chorobie Addisona) hormon adrenokortykotropowy (ACTH, odpowiedzialny za jego wydzielanie) jest podwyższony
- we wtórnej niewydolności kory nadnerczy poziomy obu hormonów są zmniejszone.
Inne przyczyny, które mogą powodować zbyt podwyższony kortyzol to:
- ostry stres (taki jak hospitalizacja lub zabieg chirurgiczny)
- alkoholizm
- depresja
- wiele różnych leków (kortykosteroidy, nawet te stosowane zewnętrznie w postaci maści lub kremów na skórę) – mogą one powodować zmiany w odpowiedzi na testy hamowania i na testy stymulacyjne, a także zwiększać poziomy podstawowe kortyzolu
Co więcej, jego poziom może wzrosnąć w czasie ciąży lub podczas przyjmowania estrogenu
Niski kortyzol
Sam niski poziom hydrokortyzoyn w badaniu nie jest wystarczającym dowodem dziedzicznej hiperplazji nadnerczy. W przypadku uzyskania zbyt niskiego wyniku badania niezbędne jest wykonanie dalszych testów.
Zawsze interpretuj wyniki badań z lekarzem. Według jego uznania możesz zostać wysłany na dalszą konsultację ze specjalistą – endokrynologiem.
kontakt@synevo.pl