Klirens kreatyniny – co to jest?
Kreatynina jest białkiem, które powstaje w wyniku rozpadu fosfokreatyny, przede wszystkim w mięśniach szkieletowych. Fosfokreatyna odpowiedzialna jest za dostarczanie energii niezbędnej do prawidłowego funkcjonowania tych mięśni.
Kreatynina, uwalniana do krwi z mięśni, jest następnie usuwana przez nerki, dlatego też badanie poziomów jej stężenia we krwi obwodowej dostarcza nam bardzo cennych informacji na temat ich funkcjonowania. Klirens kreatyniny jest wartością pochodną wyciąganą z wyniku stężenia tej substancji we krwi oraz bezpośrednio zależną od osobistych parametrów pacjenta takich jak płeć, wiek i masa ciała. Klirens kreatyny jest wykorzystywany do oznaczenia GFR – czyli wskaźnika filtracji kłębuszkowej, co jest podstawowym wskaźnikiem reprezentującym prawidłową czynność nerek.
Kreatynina jest używana do oznaczania tej czynności, ponieważ poziomy jej wytwarzania i wydalania z organizmu są na dość stałych, rzadko zmiennych poziomach – zależą one przede wszystkim od masy mięśniowej danego pacjenta. Niewielki wpływ na poziomy tego białka ma także dieta, a w szczególności ilość spożywanego w niej mięsa- im jest ona wyższa, tym wyższe mogą być poziomy kreatyniny.
Klirens kreatyniny – kiedy wykonać badanie?
Badania klirensu kreatyniny jest wykorzystywane do ogólnej oceny czynności nerek. Jest także badaniem pomocniczym przed wieloma zabiegami i innymi badaniami. Zlecane jest, na przykład, jako badanie przygotowujące do zabiegów diagnostyki obrazowej, które wymagają podania kontrastu (np. tomografia, czy też rezonans elektromagnetyczny), aby ocenić, czy nerki pacjenta poradzą sobie z wydaleniem tego środka cieniującego z organizmu.
Ocena klirensu kreatyniny jest także podstawowym narzędziem diagnostycznym podczas badań i oceny stanu funkcjonowania nerek pacjentów nefrologicznych- na jego podstawie stwierdza się stopień zaawansowania niewydolności nerek. Obniżona czynność wydalnicza nerek prowadzi do wzrostu poziomu kreatyniny we krwi, jako że nie jest ona wtedy usuwana wystarczająco szybko.
Klirens kreatyniny – kto powinien wykonać badanie?
Badanie klirensu kreatyniny może zostać zlecone w wielu przypadkach, nie tylko diagnostyce chorób nerek. Są to na przykład:
- przygotowanie do zabiegu chirurgicznego
przygotowanie do badań obrazowych z podaniem kontrastu (następnie usuwanego przez nerki) - u pacjentów poddawanych dializom
- podczas leczenia lekami, które mogą mieć wpływ na czynność nerek
Jako, że jest to podstawowy parametr służący ocenie wydolności nerek, to wykonanie tego badania powinny rozważyć osoby z objawami, które mogłyby wskazywać na zaburzenie ich funkcjonowania. Przyczyn uszkodzenia nerek jest wiele, wśród nich są, m.in.:
- nefropatia cukrzycowa (uszkodzenie kłębuszków nerkowych wywołane zbyt wysokimi poziomami cukrów we krwi w przebiegu nieleczonej cukrzycy)
- choroby naczyń krwionośnych
- choroby prostaty (stercza)
Objawy, które mogłyby wskazywać na uszkodzenia nerek to np.:
- krew w oddawanym moczu
- świąd skóry
- zmiana koloru moczu (na ciemniejszy)
- częstsze parcie na mocz
- pieniący się mocz
- zaburzenia rytmu serca (wywołane nagromadzeniem się we krwi jonów potasu, które nie są prawidłowo wydalane przez uszkodzone nerki)
- obrzęki, szczególnie kończyn dolnych
- duszność i mokry kaszel
- ból w dolnej części pleców
- anemia oraz objawy jej towarzyszące (objawy niedokrwistości, jak przede wszystkim zmęczenie, zawroty głowy, ogólne osłabienie i bladość)
W przypadku zaobserwowania u siebie niektórych z tych objawów należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza, gdyż niezdiagnozowana i postępująca niewydolność nerek może być stanem zagrażającym życiu.
Klirens kreatyniny norma
- >60 ml/min/1,73m2
Podwyższony klirens kreatyniny
Podwyższony wskaźnik klirensu kreatyniny zazwyczaj świadczy o zaburzonej czynności nerek, czyli o gorszej jej zdolności do filtrowania niektórych składników krwi w celu wydalenia ich z organizmu wraz z moczem. Może być także wywołany przyjmowaniem endogennych suplementów kreatyny (u osób uprawiających intensywną aktywność fizyczną) co również przekłada się na wzrost poziomów produktu jej rozpadu (kreatyniny) we krwi.
Monitorowanie klirensu kreatyniny w regularnych odstępach czasowych umożliwia lekarzowi prowadzącemu leczenie danego pacjenta ocenę jego skuteczności, na podstawie poprawiających lub pogarszających się wyników badań oceniających czynność nerek – dzięki temu badanie to nie tylko jest przydatne diagnostycznie, ale ma także sporą wartość predykcyjną, jeśli chodzi o dalszy stan zdrowia pacjenta.
kontakt@synevo.pl