Rak trzustki to złośliwy nowotwór, który wywodzi się z komórek nabłonkowych budujących tkanki trzustki. Nowotwory złośliwe charakteryzowane są poprzez ich możliwość naciekania okolicznych tkanek i organów oraz dawania przerzutów odległych, czyli tworzenia ognisk nowotworowych w innych narządach poprzez rozsiew patologicznie zmienionych komórek. Jak każdy nowotwór rak trzustki powstaje, gdy zachodzi mutacja w materiale genetycznym komórki, która zaczyna się mnożyć w sposób niekontrolowany. W prawidłowych warunkach uszkodzone komórki podlegają procesowi apoptozy, czyli samoczynnego obumierania – w komórkach nowotworowych proces ten jest zaburzony i nie zostaje aktywowany.
Najczęstszym typem raka trzustki jest gruczolakorak (adenocarcinoma, jest to ok 90% wszystkich nowotworów trzustki), który powstaje z komórek produkujących enzymy trawienne w tym narządzie.
Rak trzustki najczęściej występuje u osób po 50 roku życia, ze szczytem zachorowań przypadającym na 65-70 lat. Nowotwór ten może być zlokalizowany w każdej części trzustki, choć najczęściej jest to głowa trzustki (u mężczyzn guz częściej dotyczy głowy trzustki, u kobiet zwykle jest zlokalizowany w trzonie i ogonie). Ta choroba może przez bardzo długi okres rozwijać się w sposób bezobjawowy, co ma znaczący wpływ na możliwości leczenia, które są coraz bardziej ograniczone wraz ze wzrostem stopnia zaawansowania raka.
Rak trzustki przyczyny
W przypadku chorób nowotworowych często trudno jest określić bezpośrednią przyczynę ich rozwoju. Na powstawanie raka trzustki ma wpływ wiele czynników, jednak można wyodrębnić kilka uwarunkowań, które znacząco zwiększają prawdopodobieństwo rozwoju tej choroby u danego pacjenta.
Są to tak zwane „czynniki ryzyka” i najczęściej wyróżnia się:
- wiek oraz płeć pacjenta- najbardziej narażeni na występowanie raka trzustki są mężczyźni po 65 roku życia, choć zdarzają się także rzadkie przypadki rozpoznania raka trzustki przed 40 r.ż.
- palenie tytoniu- szacuje się, że długotrwałe palenie tytoniu zwiększa ryzyko zachorowania na raka trzustki około dwukrotnie w porównaniu do osób niepalących
- otyłość
- obciążenie genetyczne, czyli historia występowania raka trzustki w rodzinie pacjenta
- przewlekły stan zapalny trzustki
- cukrzyca
- nadużywanie alkoholu – nie wpływa na powstawanie raka trzustki bezpośrednio, ale znacząco zwiększa ryzyko rozwoju przewlekłego zapalenia tego narządu, co posiada udowodniony związek z zapadalnością na ten nowotwór
- dieta – nadmierne spożycie tłuszczy zwierzęcych (nasycone kwasy tłuszczowe), węglowodanów, a także grzybów, kapusty, fasoli, grochu, ostrych przypraw
- czynniki zawodowe – przemysł chemiczny (pestycydy, plastik, benzydyna)
- mutacje genowe – wyizolowano 4 geny odpowiedzialne za rozrost komórek trzustki
Rak trzustki objawy
Na wczesnych etapach rozwoju rak trzustki zazwyczaj nie daje objawów, które mogłyby być zauważone przez pacjenta (u 80% chorych rozpoznawany w stadium zaawansowania). Najczęściej pierwsze symptomy są zauważalne dopiero w momencie powstania przerzutów lub też gdy guz pierwotny zaburza funkcjonowanie układu pokarmowego poprzez ucisk na okoliczne tkanki i narządy. Do objawów, które mogą pojawić się podczas rozwoju raka trzustki, należą:
- ból w nadbrzuszu – może promieniować w okolice żołądka i do pleców
- żółtaczka, czyli zmiana zabarwienia skóry, błon śluzowych oraz twardówki oka na kolor żółtawy- wynika to z ucisku guza na przewód żółciowy, co utrudnia jej przepływ do jelit i wywołuje zastój. W wyniku tego zjawiska barwniki z żółci dostają się do krwiobiegu i odkładają w opisywanych powyżej tkankach
- ciemne zabarwienie moczu
- utrata masy ciała
- nudności, szybkie uczucie nasycenia głodu nawet po spożyciu niewielkich ilości pokarmu – wynika to z ucisku guza na żołądek
- cuchnące, tłuste stolce- konsekwencja nieprawidłowego trawienia treści pokarmowych związanego z zaburzeniem czynności trzustki
- nagłe pojawienie się cukrzycy – zjawisko to może być niezwiązane z rakiem trzustki, jednak często bywa jednym z jego objawów
Rak trzustki badania
Często rak trzustki wykrywany jest przypadkowo podczas wykonywania testów diagnostycznych, które obejmują badania obrazowe jamy brzusznej z uwidocznieniem trzustki. Mogą być one wykonywane z użyciem obrazowania metodą USG, tomografii komputerowej lub też rezonansu magnetycznego.
W przypadku podejrzeń tego nowotworu zlecane są także badania krwi, które obejmują m.in. ocenę aktywności enzymów trawiennych produkowanych przez trzustkę, czyli amylazy, amylazy trzustkowej (oznaczanej w surowicy i w moczu) oraz lipazy trzustkowej.
Ocenę poziomów aminotransferazy alaninowej (ALT), aminotransferazy asparaginowej (AST), fosfatazy alkalicznej, bilirubiny całkowitej wykonuje się w określonych sytuacjach, gdy guz trzustki uciska na drogi żółciowe i wątrobę. Jedne z podstawowych badań w monitorowaniu tego raka.
Badania laboratoryjne mogą zostać poszerzone o inne testy, w zależności od oceny lekarza zlecającego – jak np. oznaczenie markera nowotworowego CA19-9 (marker z wyboru dla raka trzustki – czułość diagnostyczna 80 – 90% przy swoistości diagnostycznej 95%), którego poziomy często ulegają podwyższeniu w przebiegu raka trzustki.
| BADANIA | ZAMÓW |
|---|---|
| Amylaza | Kup online |
| Amylaza trzustkowa | Kup online |
| Lipaza trzustkowa | Kup online |
| CA 19-9 | Kup online |
| Profil trzustkowy | Kup online |
Rak trzustki zapobieganie
Ważnymi elementami profilaktyki są:
- stosowanie odpowiedniej diety
- rzucenie palenia
- okresowe badania laboratoryjne
kontakt@synevo.pl