Ceny badań w sklepie internetowym są 10% niższe od cen w Punktach Pobrań – KUP ONLINE
Okres pandemii spowodowanej wirusem SARS-CoV2 spowodował powstanie sporych zaległości w diagnostyce onkologicznej. Szacuje się, że w tym okresie liczba nowo rozpoznanych nowotworów złośliwych spadła o ok. 20%. Zmniejszyła się także liczba wykonywanych badań laboratoryjnych, szczególnie badań profilaktycznych.
Dzień 04. lutego został ogłoszony Międzynarodowym Dniem Walki z Rakiem. Jest to więc doskonały czas na zrobienie „przeglądu” swojego organizmu.
Wiele chorób nowotworowych w początkowym okresie przebiega bezobjawowo lub daje niecharakterystyczne objawy, których nie należy lekceważyć. Niestety zbyt często się zdarza, że pacjenci zgłaszają się do lekarza za późno, kiedy czas powrotu do zdrowia znacznie się wydłuża, albo leczenie nie będzie już skuteczne.
Do najczęstszych nowotworów złośliwych u kobiet należy m.in. rak piersi i rak jajnika.
Charakteryzuje się długą fazą przedkliniczną i zazwyczaj ujawnia się po latach utajonego wzrostu. Bezcenne jest comiesięczne samobadanie piersi, a także regularne USG piersi zaczynając już przed 30 rokiem życia i mammografia po ukończeniu 40 lat. Równie ważne są badania genetyczne zarówno w profilaktyce jak i ocenie ryzyka zachorowania w przypadku rodzinnego występowania raka. W około 30-40% przypadków ta postać raka spowodowana jest mutacjami w genie BRCA1 i rzadziej BRCA2. Znane jest około 3000 mutacji genów BRCA1 i BRCA2. Nosicielki mutacji mają podwyższone ryzyko zachorowania na nowotwory, w szczególności w młodym wieku. Szacuje się, że ok. 150 tys. Polek jest nosicielkami takich mutacji. Badanie polega na wykrywaniu określonych mutacji w próbce krwi lub w wymazie z policzka.
Wykrycie mutacji genu BRCA1 u krewnej z rakiem piersi lub jajnika jest wskazaniem do badania u wszystkich bliskich członków rodziny po 20-30 roku życia, nawet jeśli nie występują żadne objawy kliniczne.
Właściwe postępowanie u nosicielek tych mutacji zmniejsza ryzyko zgonu z powodu raka piersi do około 10% i raka jajnika do około 5%.
Jest na 4 miejscu według częstości zgonów na nowotwory wśród kobiet na świecie. Najczęściej nowotwory jajnika obserwuje się u kobiet między 50. a 59. rokiem życia. Ponad 60% zachorowań i prawie 50% zgonów na nowotwory jajnika przypada przed osiągnięciem 65. roku życia. Brak charakterystycznych objawów i umiejscowienie anatomiczne sprawia, że rak jajnika jest najgorzej rokującym nowotworem ginekologicznym. Główną przyczyną umieralności z powodu nowotworów jajnika jest bezobjawowy przebieg aż do późnych stadiów zaawansowania, kiedy rak zaczyna się rozrastać poza jajniki. Z tego powodu 70-75% zachorowań na raka jajnika jest wykrywane przypadkowo. Pacjentki zgłaszają się do ginekologa najczęściej z powodu bólów podbrzusza. Mogą to być także niecharakterystyczne objawy, takie jak niestrawność, wzdęcia czy brak apetytu. Bezwzględnym wskazaniem do dalszej diagnostyki jest wystąpienie bolesnego parcia na pęcherz, ból przy oddawaniu moczu, krwawienie z pochwy. W stadiach zaawansowanych dodatkowo można obserwować nudności, wymioty, zaparcia, a także wodobrzusze oraz obrzęki kończyn dolnych.
U kobiet, których chorowały bliskie krewne ryzyko wystąpienia raka wzrasta. Zaobserwowano natomiast, że kobiety stosujące co najmniej przez 5 lat antykoncepcję hormonalną i/lub rodziły, rzadziej chorują na raka jajnika. Natomiast u kobiet, które nie rodziły wzrasta ryzyko zachorowania na tego raka.
We wczesnej diagnostyce raka jajnika duże znacznie mają markery nowotworowe – CA125 i HE4 oraz algorytm ROMA. Algorytm ROMA (z ang. Risk of Ovarian Malignancy Algorithm) jest wyliczany na podstawie oznaczonych stężeń tych dwóch markerów nowotworowych z uwzględnieniem statusu menopauzalnego kobiety. Na jego podstawie można zaklasyfikować kobiety do wysokiej lub niskiej grupy ryzyka rozwoju raka jajnika. Wykonanie oznaczeń obu markerów jednocześnie i wyliczenie wartości ROMA zwiększa wartość diagnostyczną tych badań.
Algorytm ROMA nie jest zalecany do diagnostyki kobiet poniżej osiemnastego roku życia, kobiet wcześniej leczonych na nowotwór lub aktualnie poddawanych chemioterapii.
Jest jednym z niewielu nowotworów, który można całkowicie wyeliminować dzięki profilaktyce zarówno pierwotnej jak i wtórnej. Mimo to w Polsce co roku ok. 3 – 3,5 tys. kobiet dowiaduje się, że ma raka szyjki macicy i niestety z tego powodu ponad połowa z nich umrze. Profilaktyka pierwotna polega na zastosowaniu szczepionki zapobiegającej zakażeniu HPV. Do profilaktyki wtórnej należy zapobieganie rozwojowi raka przez jego wczesne wykrycie, czyli cytologiczne badania przesiewowe. Profilaktyka trzeciorzędowa, to prawidłowa diagnostyka i leczenie, więc można tu zaliczyć testy wykrywające obecność wirusa HPV.
Badanie cytologiczne polega na ocenie mikroskopowej komórek nabłonka pobranych z szyjki macicy. Jest przykładem tzw. złotego standardu badań przesiewowych umożliwiającego wczesne rozpoznanie zmian nowotworowych w obrębie narządów rodnych. Są dwa rodzaje badań cytologicznych: cytologia konwencjonalna (standardowa) i cytologia płynna (jednowarstwowa) LBC. Cytologia LBC jest czulsza i dokładniejsza niż cytologia standardowa, zmniejsza ryzyko nieprawidłowych rozmazów, poprawia jakość materiału cytologicznego, a także zwiększa wykrywalność zmian dysplastycznych uważanych za stan przedrakowy.
Badanie cytologiczne, umożliwiające wczesne rozpoznanie choroby, powinno być wykonywane u wszystkich kobiet od czasu rozpoczęcia aktywności seksualnej lub po ukończeniu 18. roku życia.
Kobiety z grupy podwyższonego ryzyka powinny wykonywać badanie cytologiczne raz w roku, kobiety z prawidłowym obrazem cytologicznym, pozostające w stałym związku, powinny wykonywać badanie nie rzadziej jak co trzy lata. Po 60. roku życia, w przypadku gdy poprzednie wyniki były ujemne, można rozważyć stopniowe wydłużanie interwału czasowego aż do całkowitego zaniechania wykonywania tego badania.
Uzupełnieniem dla cytologii płynnej LBC jest test CINtec Plus, przesiewowy test immunocytochemiczny służący do wykrywania zmian nowotworowych spowodowanych wysokoonkogennym wirusem brodawczaka ludzkiego HPV na wczesnym etapie rozwoju raka. W wyniku infekcji wirusem HPV cykl komórkowy zostaje zaburzony. Dzięki CINtec Plus możemy zlokalizować komórki, które nie dzielą się w prawidłowy sposób. Dużą zaletą tego testu jest to, że wskazuje on już występujący stan chorobowy, a nie samą obecność wirusa, który nie zawsze jest przyczyną powstawania zmian nowotworowych.
W teście wykrywane są dwa biomarkery p16 oraz Ki-67 charakterystyczne dla zmian nowotworowych nabłonka szyjki macicy. Wszystkie nieprawidłowe komórki produkują w niekontrolowany sposób białko p16, które odpowiada za regulację podziałów komórkowych. Komórki szyjki macicy zainfekowane wysokoonkogennym HPV mają wyższy poziom białka p16 niż zdrowe dojrzałe komórki. Sprzyja to nadmiernym rozrostom komórkowym i powstawaniu zmian nowotworowych. Białko Ki-67 jest odpowiedzialne za mnożenie się komórek nabłonka (proliferacja). Obecność w komórce obu białek jednocześnie wskazuje na stan chorobowy, gdyż w zdrowych komórkach białka p16 i Ki-67 nie występują w tym samym czasie w jednej komórce.
Test CINtec® PLUS jest przeznaczony dla pacjentek, u których:
Główną przyczyną rozwoju raka szyjki macicy jest czynnik onkogenny przenoszony drogą płciową – wirus brodawczaka ludzkiego (HPV, human papilloma-virus) pełniący rolę promotora. Czynnikami współdziałającymi mogą być też inne wirusy (np. opryszczki), bakterie (Chlamydia trachomatis), grzyby (Candida) oraz inne czynniki związane ze środowiskiem lub organizmem kobiety, np. palenie tytoniu. W ponad 90% przypadków raka szyjki macicy stwierdza się obecność DNA wirusa HPV. Czynniki ryzyka takie jak wczesne rozpoczęcie życia seksualnego, czy duża liczba partnerów seksualnych zwiększają prawdopodobieństwo powstania infekcji przetrwałej. Ocenia się, że u 3-5% zakażonych kobiet rozwija się rak szyjki macicy.
Infekcja HPV może również powodować inne groźne nowotwory, sromu i pochwy (40-70%), odbytu (88%), prącia oraz głowy i szyi (w tym jamy ustnej, krtani, gardła).
Do tej pory zostało poznanych niemal 200 różnych typów wirusa HPV. Około 40 z nich odpowiedzialnych jest za powstawanie infekcji układu moczowo-płciowego, zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Wirusy HPV dzielimy na dwie grupy:
Do zakażeń HPV dochodzi głównie na drodze kontaktów seksualnych (penetracyjnych, niepenetracyjnych, analnych czy oralnych) oraz na drodze kontaktów skórnych, a w bardzo rzadkich przypadkach także w wyniku zakażenia okołoporodowego u dzieci. Najczęściej infekcja obserwowana jest u osób dopiero rozpoczynających życie płciowe, czyli w wieku 15-25 lat. Wirus HPV może występować w formie utajonej (latentnej), nie dającej żadnych objawów zewnętrznych, ani nawet podejrzeń w badaniu cytologicznym oraz w formie klinicznie jawnej, czyli objawowej (widoczne są wtedy brodawki, kłykciny). Przy istniejącym zakażeniu HPV ryzyko rozwoju raka szyjki macicy dodatkowo zwiększają długoletnia (5-10 lat) antykoncepcja hormonalna, palenie tytoniu lub inne zakażenia przenoszone drogą płciową.
To drugi pod względem zachorowalności nowotwór złośliwy w Europie. Jest też jednym z najczęściej występujących w Polsce. Nazywany jest cichym zabójcą, jest jednym z najbardziej podstępnych nowotworów i wyjątkowo niebezpiecznym, ponieważ rozwija się nawet przez wiele lat nie dając żadnych objawów. Sprawia to, że często chorzy zgłaszają się do lekarza zbyt późno. Może dawać przerzuty do płuc, wątroby, a nawet kości. Wykrycie go we wczesnej fazie daje bardzo duże szanse na całkowite wyleczenie.
Prawdopodobieństwo zachorowania na raka jelita grubego wzrasta wraz
z wiekiem (najwięcej zachorowań występuje powyżej 60 roku życia). Często występuje rodzinnie, uwarunkowany genetycznie – rodzinny zespół polipowatości (mutacja genu APC,
prawdopodobieństwo rozwoju raka przed 40 r.ż. u nosicieli mutacji – 100%), wrodzony niepolipowaty rak jelita grubego – zespół Lyncha – mutacja genów MSH-2, MSH-1 – prawdopodobieństwo zachorowania u nosicieli mutacji wynosi 90%.
Niepokojące objawy to ślady krwi i krwawienia z odbytu, dokuczliwe zaparcia, biegunki połączone z oddawaniem dużych ilości gazów, które utrzymują się przez wiele tygodni. Alarmującym sygnałem powinny być także bóle w dole brzucha i dolnych partiach pleców oraz nudności, wymioty i trudności w przełykaniu. Może występować poczucie niepełnego wypróżnienia, zmęczenie, osłabienie organizmy lub podwyższona temperatura ciała, a w badaniach laboratoryjnych niedokrwistość.
Ogromne znaczenie w zredukowaniu śmiertelności z powodu raka jelita grubego mają badania przesiewowe, z czego najważniejsze to badanie krwi utajonej w kale. Występowanie krwi w kale nie zawsze jest spowodowane zmianami nowotworowymi, może też świadczyć o stanach zapalnych, polipach, hemoroidach, uchyłkach jelita grubego. Wykonanie tego testu istotnie jednak przyspiesza wczesne rozpoznanie raka jelita grubego, przeprowadzenie dalszej diagnostyki również patomorfologicznej, i wdrożenie odpowiedniego leczenia.
Nawet, gdy nie ma objawów chorobowych i w rodzinie nie było zachorowań na tę postać raka, zaleca się, żeby po ukończeniu 40 lat, najpóźniej po 50. roku życia raz w roku wykonywać badanie kału na krew utajoną, a w przypadku wyniku dodatniego badanie endoskopowe (kolonoskopię).
Każdy wynik badania profilaktycznego, prawidłowy lub nieprawidlowy, powinien być konsultowany przez lekarza. Testy genetyczne oceniające predyspozycje nowotworowe zalecane są głównie osobom obciążonym rodzinnie, a więc często o negatywnych doświadczeniach i wyolbrzymionym ryzyku zachorowania.
Warto pamiętać, że mutacje nie świadczą o tym, że choroba nowotworowa na pewno wystąpi, jak również brak mutacji nie jest gwarancją pozostania zdrowym. Świadomość podwyższonego ryzyka choroby pozwala na podejmowanie odpowiednich działań profilaktycznych lub diagnostycznych, mających na celu wczesne wykrycie zmian chorobowych. To daje lepsze rokowania na wyleczenie.
Należy także pamiętać, że sami możemy wpłynąć na ograniczenie ryzyka choroby nowotworowej. Wielu nowotworom sprzyja nieprawidłowa dieta – bogatotłuszczowa (tłuszcze zwierzęce, czerwone mięso), wysokokaloryczna, bogata w proste węglowodany, a uboga w błonnik, owoce i warzywa, substancje powstające podczas smażenia i wędzenia oraz styl życia – palenie papierosów, mała aktywność fizyczna, otyłość i alkohol.
Synevo jest jednym z wiodących dostawców usług diagnostyki laboratoryjnej w Polsce, oferującym ponad 2 tysiące rutynowych i zaawansowanych badań.
2024 © Synevo. Wszystkie prawa zastrzeżone.
kontakt@synevo.pl