Kortyzol

Dowiedz się więcej

Kortyzol (hydrokortyzon), nazywany także hormonem stresu, jest najważniejszym glikokortykosteroidem w ludzkim organizmie. Jego stężenie we krwi rośnie w sytuacjach stresowych (które mogą mieć podłoże zarówno psychiczne, jak i fizyczne), w których ciało musi się przygotować do podjęcia dodatkowego wysiłku. Odgrywa także kluczową rolę w metabolizmie glukozy, czyli przetwarzaniu cukru przyjmowanego z pokarmem i jej dalszych losów w celu dostarczania energii komórkom. Jest wytwarzany przez nadnercza pod kontrolą hormonu ACTH.

Kortyzol badanie – kiedy wykonać?

Badanie jest zawsze wykonywane zgodnie z zaleceniami lekarza, biorąc pod uwagę stan zdrowia chorego i potrzebę diagnostyczną – zależną od tego pod kątem jakiej choroby pacjent obecnie jest diagnozowany. Zazwyczaj oznaczanie poziomów kortyzolu w surowicy jest używane do rozróżnienia pierwotnej i wtórnej niewydolności nadnerczy, a także w diagnostyce różnicowej zespołu Cushinga- choroby przebiegającej ze zwiększonym stężeniem kortyzolu we krwi.

Wpływa on również na metabolizm tkanki tłuszczowej i mięśni, w związku z czym jego badanie jest przydatne także przy chorobach związanych z zaburzeniami masy ciała i nieprawidłowych zawartości procentowych tych tkanek w organizmie. Zbyt jego duże stężenia może także nasilać insulinooporność u pacjentów cierpiących na nieprawidłową tolerancję glukozy lub cukrzycę.

Kortyzol cena | Kup badanie online

Kortyzol badanie – kto powinien wykonać?

Badanie należy wykonać po zaleceniu go przez lekarza. Zaleca się oznaczenie w surowicy w celu ustalenia właściwej dawki w leczeniu za pomocą syntetycznych glikokortykosteroidów- może to być np. leczenie supresyjne deksametazonem w zespole Cushinga lub leczenie hydrokortyzonem w chorobie Addisona.

W tych dwóch zespołach badanie jego stężenia w surowicy jest niezbędne do monitorowania postępów leczenia i stanu zdrowia tych pacjentów.
Istnieje również tzw. test hamowania deksametazonem. Jest to badanie polegające na podaniu pacjentowi deksametazonu (będącego syntetycznym glikokortykosteroidem, który hamuje endogenną produkcję kortyzolu u pacjenta), a następnie oznaczeniu poziomów hydrokortyzony we krwi.

Badanie stosowane jest w celu wykluczenia zespołu Cushinga lub w celu diagnostyki pacjentów wymagających dalszych badań. U pacjentów cierpiących na zespół Cushinga po podaniu deksametazonu poziom kortyzolu we krwi nie ulega zmniejszeniu, niezależnie od przyczyny wywołującej tej chorobę.

Objawy, które mogą wskazywać na obecność zespołu Cushinga to:

otyłość
trądzik
nadciśnienie tętnicze
nieprawidłowa tolerancja glukozy, która może przerodzić się w cukrzycę
zaburzenia nastroju (depresja)
charakterystyczne rozstępy na plecach i brzuchu
nierównomierne odkładanie się tkanki tłuszczowej na twarzy i w okolicach karku

Przygotowanie do badania

Badanie wykonuje się na czczo. Ponadto, jeśli nie występują szczegółowe zalecenia lekarza dotyczące innego terminu przeprowadzenia badania, test jest wykonywany między godziną 7 a 10 rano.

Materiał do badania

krew żylna

Sposób przeprowadzenia badania

immunochemiczny z detekcją elektrochemiluminescencyjną

Kortyzol norma (wartości referencyjne)

rano: 166 — 507 nmol/l
wieczorem: 73.8 — 291 nmol/l

Podwyższony kortyzol

w pierwotnej niewydolności nadnerczy (chorobie Addisona) hormon adrenokortykotropowy (ACTH, odpowiedzialny za jego wydzielanie) jest podwyższony
we wtórnej niewydolności kory nadnerczy poziomy obu hormonów są zmniejszone.

Inne przyczyny, które mogą powodować zbyt podwyższony kortyzol to:

ostry stres (taki jak hospitalizacja lub zabieg chirurgiczny)
alkoholizm
depresja
wiele różnych leków (kortykosteroidy, nawet te stosowane zewnętrznie w postaci maści lub kremów na skórę) – mogą one powodować zmiany w odpowiedzi na testy hamowania i na testy stymulacyjne, a także zwiększać poziomy podstawowe kortyzolu

Co więcej, jego poziom może wzrosnąć w czasie ciąży lub podczas przyjmowania estrogenu

Niski kortyzol

Sam niski poziom hydrokortyzoyn w badaniu nie jest wystarczającym dowodem dziedzicznej hiperplazji nadnerczy. W przypadku uzyskania zbyt niskiego wyniku badania niezbędne jest wykonanie dalszych testów.

Zawsze interpretuj wyniki badań z lekarzem. Według jego uznania możesz zostać wysłany na dalszą konsultację ze specjalistą – endokrynologiem.

Sprawdź jak przygotować się do badania:

Badanie krwi | jak się przygotować?

Materiał na badanie krwi powinno się pobierać na czczo, czyli z zachowaniem 8 – 12 godzinnej przerwy od czasu ostatniego posiłku. Zalecenie dotyczy wszystkich badań, ponieważ zmiany wywołane przyjęciem posiłku są trudne do przewidzenia, a uzyskane wartości interpretuje się wobec wartości referencyjnych ustalonych w standardowych warunkach.

W dniu poprzedzającym badanie krwi należy unikać obfitych i tłustych posiłków oraz spożywania alkoholu.

W dniu badania

Bezpośrednio przed badaniem krwi dozwolone jest wypicie niewielkiej ilości wody.

Podobnie pora dnia może mieć wpływ na wiarygodność wyników badań. Zaleca się, pobieranie krwi w godzinach porannych (7:00 – 10:00). Jeżeli krew zostanie pobrana o innej porze dnia, należy wziąć to pod uwagę interpretując uzyskane wyniki badań.

Bezpośrednio przed pobraniem wskazany jest 15 minutowy odpoczynek.

Badanie krwi a przyjmowane leki

W miarę możliwości badanie należy przeprowadzić przed przyjęciem porannej porcji leków, taką decyzję należy zawsze skonsultować z lekarzem.

Zawsze należy poinformować personel pobierający krew o przyjmowanych lekach, suplementach, preparatach ziołowych – zostanie to odnotowane podczas rejestracji.