Ceny badań w sklepie internetowym są 10% niższe od cen w Punktach Pobrań – KUP ONLINE

Szukaj
Close this search box.
Szukaj
Close this search box.
flaga ukrainy#standwithUkraine

Osteoporoza – przyczyny, objawy, leczenie

Dowiedz się więcej

Co to jest osteoporoza?

Osteoporoza to choroba, która dotyka układ szkieletowy człowieka. W przebiegu tej choroby dochodzi do zmniejszenia gęstości kości oraz zaburzeń w spójności ich tkanek, co skutkuje znacznie wyższą podatnością na złamania, które mogą pojawiać się nawet przy niewielkich obciążeniach. Osteoporoza dotyczy przede wszystkim kobiet w wieku postmenopauzalnym, ale schorzenie to może dotykać również starszych mężczyzn.

Osteoporoza jest o tyle niebezpieczna, że we wczesnych stadiach swojego rozwoju nie daje żadnych objawów, które mogłyby być zauważone przez pacjenta bez wykonywania specjalistycznych badań. Rozpoznanie zazwyczaj jest stawiane dopiero w momencie, gdy zacznie dochodzić do patologicznych złamań – stąd też niezwykle ważna jest odpowiednio wcześnie wdrożona profilaktyka mająca na celu zapobieganie rozwojowi osteoporozy. Dodatkowo u osób znajdujących się w grupach ryzyka związanych z tym schorzeniem należy regularnie wykonywać badania, które umożliwią wczesne wykrycie osteoporozy.

Osteoporoza przyczyny

W prawidłowych warunkach kości cały czas są remodelowane. Proces ten opiera się na dwóch podstawowych mechanizmach – resorpcji kości i ich odtwarzaniu przez specjalistyczne komórki (osteoklasty i osteoblasty). W przebiegu osteoporozy proces ten jest zaburzony i przesunięty w stronę destrukcji masy kostnej, co skutkuje spadkiem ich gęstości oraz większą podatnością na złamania. Na tę nieprawidłowość mają wpływ liczne czynniki, które kontrolują pracę zarówno osteoblastów jak i osteoklastów. Jednym z podstawowych zaburzeń, które skutkują rozwojem osteoporozy są niedobory estrogenów (żeńskich hormonów płciowych), które pośrednio wpływają na funkcjonowanie komórek kościotwórczych. Dodatkowo do utraty masy kostnej dochodzi w sposób fizjologiczny wraz z wiekiem jako nieuchronny element procesów starzenia się organizmu.

Istnieją opisane liczne czynniki ryzyka, które zwiększają prawdopodobieństwo rozwinięcia się osteoporozy w danej grupie osób. Do najważniejszych z nich należą:

  • nadmierne spożywanie alkoholu
  • niedobory witaminy D (które w populacji polskiej obecne są nawet u prawie 90% osób)
  • palenie tytoniu
  • niedobory żywieniowe, przede wszystkim zbyt niskie spożycie wapnia i fosforu
  • brak aktywności fizycznej połączony z niedowagą (kości wzmacniane są przez całe życie poprzez poddawanie ich obciążeniom)

 

osteoporoza przyczyny

 

Dodatkowo osteoporoza może być schorzeniem wtórym wywoływanym przez zaburzenia w funkcjonowaniu innych narządów lub też ogólnoustrojowe jednostki chorobowe, takie jak m.in.:

  • hipogonadyzm, czyli zaburzenia funkcji jąder lub jajników, który prowadzi do niewyrównanych poziomów hormonów płciowych
  • zaburzenia endokrynologiczne dotykające różnych narządów układu hormonalnego, m.in. zespół Cushinga, niedoczynność i nadczynność tarczycy, akromegalia, cukrzyca (zarówno typu 1 jak i 2) i zaburzenia czynności przytarczyc (które odpowiedzialne są za regulację gospodarki wapniowej organizmu)
  • zespoły złego wchłaniania skutkujące nieprawidłowym pobieraniem określonych związków chemicznych ze spożywanych pokarmów
  • choroby autoimmunologiczne, szczególnie te związane ze zmianami reumatycznymi w obrębie stawów, jak na przykład RZS
  • przewlekłe zaburzenia czynności nerek
  • niektóre choroby onkologiczne, szczególnie te związane z układem krwiotwórczym
  • długotrwałe unieruchomienie pacjenta
  • długotrwałe stosowanie niektórych leków także zwiększa ryzyko rozwoju osteoporozy.

Do tych leków należą:

  • inhibitory pompy protonowej (stosowane w przebiegu choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy)
  • glikokortykosteroidy
  • hormony tarczycy stosowane w sytuacji jej niedoczynności
  • substancje stosowane w leczeniu onkologicznym, chociażby podczas farmakoterapii raka piersi
  • związki litu używane w leczeniu psychiatrycznym
  • antykoagulanty podawane pacjentom, którzy muszą być unieruchomieni, np. po operacjach ortopedycznych

Wiele z tych leków znajduje swoje zastosowanie w terapii chorób, które predysponują do wystąpienia osteoporozy, co tylko zwiększa ryzyko pojawienia się patologicznych złamań w przyszłości u danego pacjenta.

Osteoporoza objawy

Osteoporoza jest chorobą, która często rozwija się przez długie lata i nie daje żadnych zauważalnych objawów. Jedynym objawem osteoporozy, który jest możliwy do wykrycia bez wykonywania specjalistycznych testów diagnostycznych, są złamania kości w wyniku urazów, które u zdrowych ludzi nie doprowadziłyby do tego zjawiska. Zazwyczaj dopiero w tym momencie rozpoczynany jest proces diagnostyczny, który często uwidacznia już bardzo zaawansowane zmiany osteoporotyczne w kościach danego pacjenta. Dlatego też niezwykle ważne jest odpowiednio wczesne zidentyfikowanie czynników ryzyka tej choroby oraz, tam gdzie to możliwe, wyeliminowanie ich.

Do złamań najczęściej dochodzi w kościach, które narażone są na urazy w wyniku potknięcia i upadku, czyli w kościach nadgarstka, przedramienia, biodra i uda.

Dodatkowo w zaawansowanej postaci osteoporozy może dochodzić do kompresyjnych złamań kręgów w wyniku ucisku własnej masy ciała na kręgosłup. Zjawisko to wiążę się z gwałtownym bólem pleców oraz dolegliwościami związanymi z uciskiem przez okoliczne, uszkodzone tkanki na korzenie nerwowe. Liczne złamania w obrębie kręgosłupa prowadzą do trwałych zniekształceń, które skutkują pochyloną postawą ciała i znacznym ograniczeniem ruchomości.

Osteoporoza – kto powinien wykonać badania?

Badania w kierunku wczesnego wykrycia osteoporozy przede wszystkim powinny wykonywać osoby, które znajdują się w grupach ryzyka. W przypadku osób bez dodatkowych chorób dotyczy to przede wszystkim kobiet w wieku okołomenopauzalnym, choć wcześniejsze wprowadzenie profilaktycznej diagnostyki umożliwia lepsze kontrolowanie ewentualnej choroby. Dodatkowo badania te są niezbędne jako element rutynowej kontroli przebiegu leczenia licznych zaburzeń endokrynologicznych, które mogą dotyczyć osób każdej płci i w każdym wieku.

Osteoporoza – badania

Istnieje wiele wskaźników laboratoryjnych, których ocena jest pomocna w rozpoznaniu i monitorowaniu skuteczności leczenia osteoporozy u danego pacjenta. Do najważniejszych i najbardziej skutecznych należą:

  • marker P1NP, czyli N-końcowy propeptyd prokolagenu typu 1, który jest wykrywalny we krwi w momencie postawania nowych cząstek kolagenu, które następnie biorą udział w procesach odbudowy kości- z tego powodu wykorzystywany jest jako marker stopnia nasilenia odbudowy kości oraz skuteczności leczenia osteoporozy.
  • CTx- w pewnym sensie odwrotny wskaźnik do opisywanego wyżej P1NP, gdyż powstaje on podczas rozpadu cząstek kolagenu i świadczy o procesach niszczenia kości w wyniku nasilonego funkcjonowania osteoklastów- stąd też nazywany jest także markerem destrukcji kości.
  • witamina D – najważniejsza witamina mająca wpływ na prawidłowe funkcjonowanie kości poprzez ogólną regulację. Jej gospodarki wapniowo-fosforanowej organizmu bardzo szeroko występują wśród populacji europejskiej i mają bezpośredni wpływ na pogarszanie się stanu kości. Wytwarzana jest w organizmie pod wpływem promieni UV, w związku z czym jej zbyt niskie poziomy szczególnie obserwowane są w sezonie zimowo-jesiennym oraz u osób, które większość czasu spędzają w przestrzeniach zamkniętych (np. podczas pracy biurowej). Niedobory witaminy D wiążą się nie tylko z zaburzeniami w zakresie gospodarki wapniowej, ale także z wieloma innymi dolegliwościami, jak chociażby uogólnione pogorszenie nastroju, przewlekłe zmęczenie czy też zwiększeniem ryzyka licznych chorób, w tym cukrzycy i chorób nowotworowych- stąd też niezwykle ważna jest jej odpowiednia suplementacja w sytuacji wykrycia zbyt niskich poziomów.
  • wapń w surowicy – poziomy tego pierwiastka świadczą zarówno o rezerwach kostnych jak i o intensywności jego uwalniania z tych organów.
  • parathormon (PTH)- hormon produkowany przez przytarczyce, który odpowiedzialny jest za stymulowanie uwalniania wapnia z kości, czyli także nasila ich rozpad. Jego zbyt wysokie poziomy mogą świadczyć o nadczynności przytarczyc, która ma znaczny wpływ na rozwój osteoporozy.

Nasze testy diagnostyczne w kierunku osteoporozy wykonywane są przy pomocy odczynników Elecsys firmy Roche Diagnostics oraz wysokospecjalistycznych analizatorów cobas e, które wykorzystując zaawansowaną metodę pomiarową (elektrochemiluminescencję) zapewniają bardzo dobrą precyzję i wysoką wiarygodność uzyskanych wyników.
Logotyp Roche DIagnostics Sp. z o.o.

 

Osteoporoza – dowiedz się więcej