Fosfor

Dowiedz się więcej

Fosfor jest pierwiastkiem, który stanowi ok. 1% masy ciała człowieka. Oznacza to, że w ciele osoby dorosłej znajduje się go około 600–700 g. Największy procent tej masy znajduje się w kościach (85% w postaci hydroksyapatytu- związku chemicznego, którego jednym z głównych składników jest fosfor), a pozostała część ogólnej masy fosforu – w mięśniach, nerwach oraz we krwi obwodowej, gdzie zazwyczaj jest częścią innych związków- m.in. białek.

Z tego powodu odgrywa on niezwykle ważną rolę w tworzeniu kości, a także w utrzymywaniu wysokiego poziomu wytrzymałości mechanicznej szkieletu. Jest również niezbędny dla utrzymywania równowagi wodno-elektrolitowej oraz kwasowo-zasadowej w organizmie.

Pomimo że stanowi znaczną mniejszość całego fosforu w organizmie, to tylko poziom wolnego, nieorganicznego fosforu jest badany w teście stężenia w surowicy. Jego poziom zależy w znacznym stopniu od nawyków żywieniowych pacjenta, a także od poziomów wielu hormonów regulujących stężenie wielu związków we krwi. Z przewodu pokarmowego jest wchłaniany przez nabłonek jelitowy, a jego homeostaza (czyli wydalanie i zatrzymywanie w organizmie) zależy od nerek. Dlatego zaburzenia poziomu fosforanów są najczęściej spowodowane zaburzeniami czynności nerek.

Fosfor badanie – kiedy wykonać?

Badanie ma na celu diagnozowanie i ocenę zaawansowania:

chorób kości
przewlekłej choroby nerek
kamicy nerkowej
przewlekłego alkoholizmu.

Służy również do monitorowania stanu pacjentów dializowanych, a także pacjentów po operacji tarczycy. Jego poziomy należy również badać, jeśli podejrzewa się niedobór witaminy D i zespoły złego wchłaniania.

Poziom fosforanów we krwi powinno zawsze badać łącznie z poziomem wapnia, ponieważ są one od siebie zależne- wzrost stężenia jednego z nich prowadzi do spadku stężenia tego drugiego z organizmu. Ponadto w przebiegu wielu chorób, które zwiększają poziom wapnia we krwi, występuje automatycznie obniżenie stężeń fosforu.

Fosfor cena | Kup badanie online

Kto powinien wykonać badanie fosforu?

Poziomy fosforanów należy badać w przypadku występowania wszystkich powyższych okoliczności, a także przy podejrzeniu hipofosfatemii i hiperfosfatemii, ponieważ łagodne zaburzenia poziomów fosforanów są na ogół bezobjawowe. Badanie jest najczęściej przeprowadzane po nieprawidłowym wyniku testu wapniowego.

Niedobór tego pierwiastka (hipofosfatemia) jest stosunkowo rzadki, a jego objawy obejmują:

osłabienie siły mięśni,
niewydolność oddechową i serca,
a także drgawki i śpiączkę.

Hiperfosfatemia (czyli zbyt wysoki poziom tego pierwiastka) najczęściej przebiega bezobjawowo, ale prowadzi do uszkodzenia nerek i pojawienia się w nich zwapnień. Przy bardzo wysokich wartościach obserwuje się objawy podobne do hipokalcemii – skurcze mięśni, splątanie i drgawki.

Przygotowanie do badania

Badanie należy wykonać rano na czczo, ponieważ jego poziomy wzrastają po posiłkach.

Materiał do badania

Krew żylna (surowica)

Fosfor norma (wartości referencyjne)

Mężczyźni:

1-30 dni 3,9-6,9 mg/dl
1-12 miesięcy 3,7-6,5 mg.dl
1-3 lata 3,4-6,0 mg/dl
3-6 lat 3,2-5,5 mg/dl
6-9 lat 3,0-5,4 mg/dl
9-12 lat 3,3-5,3 mg/dl
12-15 lat 2,9-5,1 mg/dl
15-18 lat 2,7-4,9 mg/dl
18 lat 2,5-4,5 mg/dl

Kobiety:

1-30 dni 4,3-7,7 mg/dl
1-12 miesięcy 3,7-6,5 mg/dl
1-3 lata 3,4-6,0 mg/dl
3-6 lat 3,2-5,5 mg/dl
6-9 lat 3,1-5,5 mg/dl
9-12 lat 3,3-5,3 mg/dl
12-15 lat 2,8-4,8 mg/dl
15-18 lat 2,5-4,8 mg/dl
>18 lat 2,5-4,5 mg/dl

Niedobór fosforu

Niskie poziomy są oznaką hipofosfatemii. Ten stan chorobowy występuje stosunkowo rzadko i jest najczęściej spowodowany alkoholizmem, ciężkimi oparzeniami lub niedożywieniem. Przewlekła hipofosfatemia może być spowodowana zaburzeniami wchłaniania zwrotnego fosforu w nerkach- a co za tym idzie, zwiększonym jego wydalaniem wraz z moczem.

Do przyczyn takiego stanu należą: m.in.:

nadczynność przytarczyc
zespół Cushinga
niedobór witaminy D
zaburzenia elektrolitowe, takie jak hipomagnezemia i hipokaliemia.

Hipofosfatemia występuje także często u pacjentów hospitalizowanych i niesie ze sobą ryzyko poważnych powikłań, takich jak tężyczka, zaburzenia hipotensyjne (niskie ciśnienie tętnicze), a nawet śpiączka.

Nadmiar fosforu

Wysokie poziomy są oznaką hiperfosfatemii. Jest to najczęściej spowodowane zaburzeniami czynności nerek i ich upośledzoną zdolnością do jego wydalania. Można to zaobserwować w przebiegu zaawansowanej niewydolności nerek. Innym powodem wzrostu poziomu fosforu w surowicy jest jego przemieszczenie się na zewnątrz komórek z powodu stanów chorobowych, takich jak kwasica ketonowa, zakażenia ogólnoustrojowe i rabdomioliza (choroba związana z bardzo dużym rozpadem tkanki mięśniowej).

Sprawdź jak przygotować się do badania:

Badanie krwi | jak się przygotować?

Materiał na badanie krwi powinno się pobierać na czczo, czyli z zachowaniem 8 – 12 godzinnej przerwy od czasu ostatniego posiłku. Zalecenie dotyczy wszystkich badań, ponieważ zmiany wywołane przyjęciem posiłku są trudne do przewidzenia, a uzyskane wartości interpretuje się wobec wartości referencyjnych ustalonych w standardowych warunkach.

W dniu poprzedzającym badanie krwi należy unikać obfitych i tłustych posiłków oraz spożywania alkoholu.

W dniu badania

Bezpośrednio przed badaniem krwi dozwolone jest wypicie niewielkiej ilości wody.

Podobnie pora dnia może mieć wpływ na wiarygodność wyników badań. Zaleca się, pobieranie krwi w godzinach porannych (7:00 – 10:00). Jeżeli krew zostanie pobrana o innej porze dnia, należy wziąć to pod uwagę interpretując uzyskane wyniki badań.

Bezpośrednio przed pobraniem wskazany jest 15 minutowy odpoczynek.

Badanie krwi a przyjmowane leki

W miarę możliwości badanie należy przeprowadzić przed przyjęciem porannej porcji leków, taką decyzję należy zawsze skonsultować z lekarzem.

Zawsze należy poinformować personel pobierający krew o przyjmowanych lekach, suplementach, preparatach ziołowych – zostanie to odnotowane podczas rejestracji.