Badania

Posiew moczu – co to jest?

Mocz jest produkowany przez nerki w celu usunięcia części zanieczyszczeń oraz nadmiarowych substancji przez organizm. Przechodzi on z nerek do moczowodów (razem stanowią górne drogi moczowe), skąd trafia do pęcherza moczowego, a na zewnątrz ciała wydostaje się przez cewkę moczową (stanowiącą dolne drogi moczowe). W normalnych warunkach w moczu ani świetle dróg układu moczowego nie znajdują się bakterie. W sytuacji, gdy ze skóry (przez cewkę moczową) do dróg moczowych przedostaną się bakterie i zaczną się w nich namnażać, rozwinie się zakażenie układu moczowego. To dość częsty i powszechny problem, większość z nich dotyczy dolnych dróg moczowych (pęcherza), uważa się je za niepowikłane i łatwe do wyleczenia. Jeśli jednak nie zostaną one odpowiednio wcześnie wykryte, infekcja może rozprzestrzenić się w górę przez moczowody do nerek, powodując niebezpieczne odmiedniczkowe zapalenie nerek, które nieleczone uszkadza nerki. W najpoważniejszych przypadkach bakterie mogą rozprzestrzenić się do krwiobiegu i spowodować zagrażającą życiu posocznicę (sepsę). Najczęstszą przyczyną zapalenia układu moczowego jest bakteria E. Coli. W nielicznych przypadkach stwierdza się inne bakterie, jak Klebsiella, Proteus, Enterobacter. Kobiety częściej zapadają na infekcje dróg moczowych niż mężczyźni. Częściowo wynika to z faktu, że kobieca cewka moczowa jest krótsza i znajduje się bliżej odbytu, co pozwala na łatwiejszy kontakt bakterii z jelit z cewką moczową. W przypadku mężczyzn z ZUM należy wykonać dalszą diagnostykę, gdyż może to u nich oznaczać nieprawidłowości anatomiczne układu moczowego. Na ryzyko rozwinięcia ZUM nawracającego i z powikłaniami są też bardziej narażone osoby z chorobami nerek (np. kamienie nerkowe), z innymi schorzeniami przewlekłymi (np. cukrzycą), osłabiającymi oporność lub na stałe zacewnikowane. Posiew moczu to badanie, który polega na hodowli materiału z próbki moczu, dzięki czemu wykrywa i identyfikuje bakterie powodujące infekcję dróg moczowych (ZUM). Rozpoznanie zakażenia układu moczowego musi zostać potwierdzone badaniem posiewu moczu.

WAŻNE Przed wizytą upewnij się, że masz przy sobie aktualny dokument tożsamości (np. dowód osobisty, paszport) lub aplikację mObywatel na swoim smartfonie. Dokument ten będzie niezbędny do weryfikacji Twojej tożsamości w trakcie wizyty.

Posiew moczu – kiedy wykonać badanie?

Badanie jest zlecane przez lekarza w celu diagnostyki infekcji układu moczowego, szczególnie powikłaniami u osób z czynnikami ryzyka, przedłużających się i nie odpowiadających na pierwotne leczenie. Badanie pomaga zdeterminować lokalizację zakażenia (górne lub dolne drogi moczowe), określić gatunek bakterii. która je wywołała i na tej podstawie dobrać najwłaściwszy (powodujący najmniej działań niepożądanych) antybiotyk w celu jej leczenia i zapobiegania komplikacjom. Następnie należy monitorować skuteczność terapii. Badanie powinno być wykonywany łącznie z analizą ogólną (biochemiczną) zawartości moczu oraz badaniem jego osadu, które również mogą pomóc w diagnostyce zakażeń układu moczowego (np. poprzez stwierdzenie zmiany pH moczu, obecności białych krwinek w moczu, podwyższenie w nim aktywności enzymu esterazy leukocytów- pochodzącej z rozpadających się leukocytów). W przypadku podejrzenia urosepsy (sepsy wywołanej rozprzestrzenieniem się infekcji z układu moczowego) posiew moczu należy dodatkowo uzupełnić o posiew krwi. Posiew moczu jest też profilaktycznie wykonywany u kobiet ciężarnych, gdyż w ich przypadku wykrycie bakterii w moczu nawet bez obecności objawów zakażenia (bakteriomocz bezobjawowy), w późniejszych okresach ciąży może się rozszerzyć na górne drogi moczowe i powodować zwiększone ryzyko rozwoju odmiedniczkowego zapalenia nerek.

Posiew moczu – kto powinien wykonać badanie?

Osoby z objawami infekcji dolnych dróg moczowych:

• parcie na mocz
• poczucie zalegania moczu w pęcherzu bezpośrednio po jego oddaniu
• ból, pieczenie podczas oddawania moczu
• zmiana zapachu i koloru moczu
• ból w okolicy podbrzusza

Osoby z objawami infekcji górnych dróg moczowych:

• ból w lędźwiach
• tkliwość okolicy nerek na wstrząsanie
• dreszcze i gorączka
• nudności i wymioty
• mocz z domieszką krwi

Posiew moczu norma

• ujemny – jest raportowany, jeśli w posiewie nie zaobserwuje się wzrostu bakterii. W przypadku nie wykrycia bakterii w posiewie, ale obecności leukocyturii (stwierdzenia podwyższonego stężenia białych krwinek w moczu), może to świadczyć o zakażeniu drobnoustrojami, których hodowla jest trudna (Chlamydia, mykoplazmy, zakażenie rzęsistkiem pochwowym, gruźlica).  Jeśli objawy związane z układem moczowym, mimo ujemnego posiewu, utrzymują się, należy też rozważyć nieinfekcyjne (nie spowodowane zakażeniem bakteriami) przyczyny jego schorzeń.
• dodatni – jest raportowany, jeśli w posiewie zaczynają rosnąć bakterie. W przypadku próbek moczu pobranych prawidłowo, posiewy zawierające więcej niż 100000 jednostek bakterii tworzących kolonie (CFU) / mililitr jednego rodzaju bakterii zwykle wskazują na zakażenie. Następnie oznacza się ich gatunek i wykonywany jest antybiogram (oznaczenie ich wrażliwości na dany rodzaj antybiotyku).

Czasami w posiewie wyhodowany zostaje więcej niż jeden rodzaj bakterii. Rzadko, jest to spowodowane infekcją obejmującą więcej niż jeden patogen; jednak jest bardziej prawdopodobne, że próbka do badania została nieprawidłowo pobrana i zanieczyszczona bakteriami ze skóry, pochwy lub kału.