Wymaz z zatok

Wymaz z zatok – czym jest?

Zatoki przynosowe to puste upowietrzone jamy kostne wewnątrz czaszki. Ich główną rolą jest nawilżanie, ogrzewanie oraz oczyszczanie wdychanego przez nas powietrza. Wyróżniamy zatoki czołowe, szczękowe, sitowe oraz zatokę klinową. Zdrowe zatoki są jałowe (nie wykrywa się w nich obecności bakterii).

Zapalenie zatok rozwija się najczęściej jako powikłanie niedoleczonej infekcji wirusowej górnych dróg oddechowych. W przebiegu choroby dochodzi do uwolnienia mediatorów reakcji zapalnej, obrzęku śluzówki i niszczenia nabłonka wyściełającego światło zatoki, co utrudnia jej oczyszczanie z nadmiaru wydzieliny. Długotrwałe zaleganie śluzu stwarza idealne środowisko do rozwoju bakterii, co jest dużym czynnikiem ryzyka rozwoju infekcji zatok.

Inne przyczyny, które w podobny sposób upośledzają drożność i proces oczyszczania zatok, to między innymi polipy nosa, nowotwory, torbiele, nieprawidłowości w strukturach kostnych np. skrzywienie przegrody nosa (wrodzone lub nabyte po urazie). Ostrym infekcjom sprzyjają też czynniki takie jak niedawne zabiegi chirurgiczne czy stomatologiczne. Stosunkowo częsta (i wyjątkowo niebezpieczna) jest też odzębowa etiologia tzn. że zakażenie rozprzestrzeniło się do zatok z nieleczonego ropnia wokół zęba.

Przewlekłe zapalenie zatok, to rodzaj zapalenia zatok, w którym znacząco pogarszające jakość życia chorego objawy utrzymują się (mimo leczenia) powyżej 3 miesięcy. W jego przebiegu obserwuje się występowanie biofilmu, czyli stałej kolonii bakterii tworzącej grubą warstwę, której ciężko się pozbyć.

Rozwojowi takiego stanu sprzyjają stałe narażenie na czynniki drażniące i alergeny (dym papierosowy, kurz, zanieczyszczenie środowiska) oraz zaburzenia odporności (HIV, mukowiscydoza). Inne choroby sprzyjające przewlekłemu zapaleniu zatok to między innymi astma albo wrodzone zaburzenia upośledzające pracę rzęsek w nabłonku w drogach oddechowych (zespół Kartagenera).

Punkcja zatok to procedura, która nie jest wykonywana rutynowo. Polega na nakłuciu zatoki i aspiracji zawartego w niej płynu sterylną strzykawką. Jest to zabieg laryngologiczny, stanowiący również formę leczenia, gdyż oczyszcza zatokę usuwając z niej zalegającą wydzielinę. Pobrany materiał należy odpowiednio zabezpieczyć i przetransportować, następnie wysiać na podłoża (różne dla bakterii tlenowych i beztlenowych).

Wymaz z zatok – kiedy wykonać?

Badanie jest zlecane zazwyczaj przez lekarza laryngologa w celu diagnostyki przyczyn zapalenia zatok, zwłaszcza:

• o ostrym i gwałtownym przebiegu, z rozwojem powikłań takich jak infekcje oczu, a nawet zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych lub zatok żylnych mózgu- w celu jak najszybszej identyfikacji czynnika sprawczego zakażenia i wdrożenia antybiotykoterapii
• przewlekłego, nie reagującego na leczenie farmakologiczne, w przypadku nieustępowania uciążliwych dolegliwości, a nawet ich nasilania- może to świadczyć o tym, że przyczyną zakażenia są bakterie beztlenowe lub grzyby, albo że istnieje inna, ogólnoustrojowa choroba, w której jednym z objawów są dolegliwości w obrębie zatok

Test należy uzupełnić o inne procedury diagnostyczne, takie jak endoskopia (wziernikowanie, oglądanie wnętrza) nosa (w której można stwierdzić obecność polipów, niedrożność przewodów nosowych) czy tomografia komputerowa nosa i zatok (w której charakterystyczne są obrzęk śluzówki, poziomy płynu w zatokach czy zmiany rozrostowe).

Wymaz z zatok – kto powinien wykonać?

Osoby z objawami mogącymi sugerować rozpoznanie zapalenia zatok:

• wyciek gęstej, przebarwionej wydzieliny z nosa
• zatkanie, niedrożność nosa
• pogorszenie oddychania
• poczucie ucisku, rozpierania twarzy
• osłabienie węchu
• nasilanie się objawów przy schylaniu głowy
• kaszel w wyniku spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła
• obrzęk tkanek w okolicach oczu
• gorączka
• ból zęba
• nieświeży zapach z ust

Wymaz z zatok wyniki

W przypadku posiewów dodatnich (wyhodowania bakterii na podłożu) jej identyfikacja jest kontynuowana do poziomu gatunku i wykonywany jest antybiogram, czyli oznaczenie wrażliwości patogenu na antybiotyki w celu dobrania najskuteczniejszej terapii.

Jedne z najczęściej wykrywanych drobnoustrojów to Streptococcus pneumoniae, Haemofilus influenzae i Moraxella catarrhalis. Rzadziej wykrywane są bakterie beztlenowe np. Bacterioides.