Kreatynina metodą enzymatyczną – co to jest?
Kreatynina jest produktem przemiany materii, powstaje w tkance mięśniowej i jest formą eliminacji kreatyny. Kreatyna jest syntetyzowana w wątrobie, skąd po uwolnieniu trafia do mięśni, gdzie zachodzi jej fosforylacja – pełni w tej formie ważną rolę w magazynowaniu energii. Kiedy ta energia jest potrzebna do pracy mięśni, fosfokreatyna jest rozszczepiana do kreatyniny. Ilość przekształconej kreatyny w kreatyninę jest bezpośrednio związana z masą tkanki mięśniowej organizmu. Kreatyna z pożywienia (zwłaszcza mięsa) zwiększa zapasy kreatyny i kreatyniny, a ograniczenie spożycia białka zmniejsza ich poziomy.
Kreatynina we krwi oraz w moczu (obok mocznika) stanowi główny związek azotowy. Substancja ta nie wiąże się w krążeniu z białkami i przechodzi do nerek, gdzie przesącza się w kłębuszkach nerkowych do moczu. U osób zdrowych, stężenie kreatyniny we krwi oraz jej dobowe wydalanie z moczem są względnie stałe (nie zmieniają się pod wpływem rytmu okołodobowego), stąd można je wykorzystać do oceny funkcji nerek i oszacowania ilości krwi, którą filtrują ze zbędnych produktów przemiany materii, na minutę. Taki wskaźnik, wyliczony na podstawie specjalnego matematycznego wzoru, uwzględniający stężenie kreatyniny we krwi, nazywany jest współczynnikiem przesączania kłębuszkowego (GFR).
Stężenie kreatyniny oraz wartość GFR to dwa proste oznaczenia, które często wykorzystywane są w praktyce klinicznej jako wskazówki diagnostyczne w chorobach nerek. Te dwie wartości wykazują ujemną korelację – zakłócenie czynności nerek zmniejsza wydalanie kreatyniny, prowadząc do podwyższenia jej poziomu w surowicy, co przekłada się na spadek wartości przesączania kłębuszkowego.
Kreatynina metodą enzymatyczną – kiedy wykonać?
Stężenie kreatyniny w surowicy wykonuje się w ramach rutynowych testów kontrolnych w celu oceny funkcji nerek, u pacjentów bezobjawowych lub z chorobami stwarzającymi ryzyko uszkodzenia tych narządów w ich przebiegu np. w schorzeniach metabolicznych (cukrzyca, hiperurykemia, nadciśnienie tętnicze), z wysokim metabolizmem białek (szpiczak mnogi), podczas przyjmowania leków nefrotoksycznych, hospitalizacji z powodu posocznicy, wstrząsu, po urazie wielonarządowym.
Czynność filtracyjną nerek sprawdza się też przed badaniami obrazowymi przebiegającymi z podaniem kontrastu (np. tomografią komputerową), w celu upewnienia się, że organizm będzie w stanie usunąć go z moczem.
Inne zastosowanie badanie znajduje u pacjentów ze zdiagnozowaną chorobą nerek, ostrą lub przewlekłą, wykonywane jest w celu monitorowania ich przebiegu i oceny skuteczności leczenia (również hemodializy, czyli usuwania toksycznych substancji zgromadzonych we krwi).
Pomiar można uzupełnić oznaczeniem stężenia kreatyniny w moczu, zbadać poziom białka w dobowej zbiórce moczu oraz mocznika w surowicy, tak by uzyskać pełny obraz czynności nerek.
Kreatynina metodą enzymatyczną – kto powinien wykonać?
Osoby z objawami mogącymi sugerować chorobę nerek:
- obrzęki, szczególnie wokół oczu lub kostek
- zmiana wyglądu czy zapachu moczu
- obecność krwi w moczu
- zaburzenie częstości oddawanego moczu (częstsze bądź rzadsze korzystanie z toalety)
- nieprawidłowa (zwiększona, zmniejszona) ilość oddawanego moczu oraz przyjmowanych płynów (zmienione pragnienie)
- problemy podczas oddawania moczu (ból, pieczenie, poczucie niepełnego opróżnienia pęcherza)
- podwyższone ciśnienie krwi, bóle głowy
- zmęczenie, problemy z koncentracją
- bóle w okolicach nerek, w środkowej części pleców, poniżej żeber, w okolicy lędźwiowej
Materiał do badania
- krew żylna
Kreatynina metodą enzymatyczną norma
Wartości referencyjne zależą od wieku i płci:
- <2 miesięcy 0,31-0,88 mg/dl
- 2-12 miesięcy 0,16-0,39 mg/dl
- 1-3 lat 0,18-0,35 mg/dl
- 3-5 lat 0,26-0,42 mg/dl
- 5-7 lat 0,28-0,47 mg/dl
- 7-9 lat 0,34-0,53 mg/dl
- 9-11 lat 0,33-0,64 mg/dl
- 11-13 lat 0,44-0,68 mg/dl
- 13-15 lat o,46-o,tt mg/dl
- K: >15 lat 0,51-0,95 mg/dl
- M: >15 lat 0,67-1,17 mg/dl
Obniżony poziom kreatyniny
Obniżone stężenie kreatyniny w surowicy obserwuje się w warunkach towarzyszących zmniejszeniu masy mięśniowej tzn. głodzeniu i terapii kortykosterydami.
Podwyższony poziom kreatyniny
Przy prawidłowej funkcji nerek, zwiększone stężenie występuje po wysiłku fizycznym, znacznym spożyciu mięsa, w chorobach mięśni szkieletowych przebiegających z ich rozpadem, u chorych z akromegalią lub gigantyzmem, w odwodnieniu, czy w stanach gorączkowych i po rozległych urazach.
W pozostałych przypadkach, przyczyną narastającego stężenia w surowicy jest zmniejszone wydalanie z moczem w przewlekłej chorobie nerek, w ostrym uszkodzeniu nerek (spowodowanym np. infekcją, chorobami autoimmunologicznymi, zapaleniem kłębuszków nerkowych, martwicą cewek nerkowych, ograniczeniem dopływu krwi do nerek we wstrząsie), w zatruciach związkami organicznymi i nieorganicznymi i nadczynności tarczycy.
Wynik pomiaru kreatyniny należy zawsze interpretować łącznie z oceną ogólnego stanu pacjenta, historią choroby oraz rezultatami innych badań.
kontakt@synevo.pl