Zespół Noonan jest częstym zespołem dysmorficznym z zaburzeniem wzrastania, wadami narządów wewnętrznych i upośledzeniem umysłowym, o szacowanej częstości 1:1.000 – 1:2.500 urodzeń.
Zespół Noonan co to jest?
Przyczyną choroby jest zaburzenie struktury białek na drodze przenoszenia sygnału RAS-MAPK, która jest zaangażowana w procesy organogenezy i wzrastania. Choroba jest najczęściej (ok. 70%) spowodowana mutacjami w genach: PTPN11 na chromosomie 12q24 (typ 1), SOS1 na chromosomie 2p22 (typ 4), RAF1 na chromosomie 3p25 (typ 5) i KRAS na chromosomie 12p12 (typ 3). Dziedziczenie w typach 1, 3, 4, 5 dominujące.
Zespół Noonan objawy
Choroba bywa rozpoznawana prenatalnie na podstawie zwiększonej przezierności karkowej, obrzęku płodu i wrodzonych wad serca. Przy urodzeniu często stwierdza się obrzęki kończyn dolnych, wrodzone wady serca (u 50-80%, szczególnie zwężenie zastawki płucnej, wady przegrodowe, koarktacja aorty), niezstąpienie jąder, wady nerek i układu moczowego.
W wieku dziecięcym obserwuje się charakterystyczną dysmorfię: wysokie czoło, hiperteloryzm, szpary powiekowe ku dołowi, uszy nisko osadzone i zrotowane ku tyłowi, głęboka rynienka, wyraźna granica czerwieni wargi górnej (“łuk Erosa”), niska linia owłosienia. Zwykle towarzyszą im: szyja krótka z nadmiarem skóry, wady narządu wzroku, zmiany skórne (plamy barwy kawy z mlekiem, piegi, rogowacenie okołomieszkowe na twarzy i powierzchniach wyprostnych), włosy na głowie gęste i kędzierzawe, łamliwe i powoli rosnące.
W okresie noworodkowym trudności z odżywianiem, zahamowanie tempa wzrastania do 18 m.ż., niski wzrost do wieku młodzieńczego, hipotonia mięśniowa, nadmierna ruchomość w stawach, opóźniony rozwój psychoruchowy (zwłaszcza rozwój mowy). W wieku dziecięcym dysmorfia staje się mniej charakterystyczna. Cechy towarzyszące: deformacja klatki piersiowej, kardiomiopatia przerostowa (u 20-30%), upośledzenie umysłowe lub trudności z nauką (u 1/3 – 1/4 chorych), łagodne zaburzenia krzepnięcia krwi z łatwym powstawaniem krwiaków podskórnych, hepatosplenomegalia, choroby rozrostowe szpiku.
Dojrzewanie płciowe i wiek kostny są opóźnione, wydłużone wzrastanie do ok. 20 r.ż., ostateczny niski wzrost, zachowana płodność u kobiet, u mężczyzn zaburzenia spermatogenezy. We krwi nieprawidłowe wartości koagulogramu, nieprawidłowy zapis EKG.
Zespół Noonan kiedy wykonać badanie
Wskazaniem do wykonania testu jest:
- diagnostyka prenatalna przypadków nieprawidłowego obrazu USG ze zwiększoną przeziernością karkową lub fałdem karkowym lub obrzękiem płodu, zwłaszcza przy obecności wad serca i prawidłowym kariotypie płodu;
- diagnostyka przypadków wad serca (zwłaszcza zwężenia zastawki płucnej i innych wad prawego serca), z towarzyszącą niskorosłością i dysmorfią, zwłaszcza przy obecności niepełnosprawności intelektualnej lub objawów zaburzeń krzepnięcia lub plam barwnikowych na skórze;
- diagnostyka przypadków podejrzenia zespołu Turnera przy prawidłowym wyniku badania kariotypu;
- badania rodzinne: wykrycie mutacji genu PTPN11, SOS1, RAF1 lub KRAS krewnego z wadą serca, niskorosłością i dysmorfią, istnieje możliwość zastosowania w badaniach prenatalnych.
Dostępne badania:
- Zespół Noonan – mutacje genu PTPN11 – pierwszy etap diagnostyki
- Diagnostyka zespołu Noonan – mutacje genu SOS1 – drugi etap diagnostyki
- Diagnostyka zespołu Noonan – mutacje genu SOS1 – trzeci etap diagnostyki
- Diagnostyka Noonan – mutacje genu PTPN11 oraz RAF1 – czwarty etap diagnostyki
- Diagnostyka zespołu Noonan – mutacje genu RAF1 – piąty etap diagnostyki
- Diagnostyka Noonan – mutacje regionu kodującego KRAS – szósty etap diagnostyki
kontakt@synevo.pl