Posiew kału w kierunku Clostridium difficile

Posiew kału w kierunku Clostridium difficile

Clostridium difficile, to beztlenowa pałeczka Gram-dodatnia, bakteria odpowiedzialna za powstawanie rzekomobłoniastego zapalenia jelita grubego i biegunki wywołanej antybiotykami, szczególnie u osób w podeszłym wieku i pacjentów z obniżoną odpornością.

Kolonizacja bakterią zachodzi na drodze fekalno-oralnej, ale nie zawsze powoduje zakażenie. Infekcja jest konsekwencją braku równowagi w naturalnej florze bakteryjnej okrężnicy, za co odpowiedzialne jest głównie leczenie antybiotykami. Stąd zakażeniom najczęściej ulegają osoby hospitalizowane i poddawane intensywnej terapii. Clostridium tworzy również odporne na ciepło zarodniki, które w niezmienionej formie utrzymują się w środowisku nawet do kilku lat. W przypadku powszechnego zanieczyszczenia, w szpitalach mogą występować epidemie biegunek.

Najgroźniejsze są te szczepy Clostridium, które wytwarzają toksyny – A i B, mają one negatywny wpływ na stan błony śluzowej jelit, powodując jej zapalenie, obumieranie komórek i zwiększanie wydzielania płynów do światła przewodu pokarmowego. Czasem to małe dzieci są nosicielami toksynotwórczych szczepów bakterii, ale klinicznie manifestująca się infekcja w tej grupie wiekowej jest niezwykle rzadka.

Jedną z poważniejszych chorób powodowanych przez Clostridium jest rzeomobłoniaste zapalenie jelit. Choroba została pierwotnie opisana u pacjentów leczonych klindamycyną, ale obecnie uważa się, że każdy antybiotyk (nawet podawany krótko, przy sprzyjających warunkach) może ją powodować (nawet do 10 tygodni po zakończeniu terapii). W najbardziej skomplikowanych przypadkach, może prowadzić do piorunującego zapalenia lub toksycznego rozdęcia okrężnicy, co nieuchronnie prowadzi do jej perforacji (pęknięcia) i zapalenia otrzewnej.

Skuteczne wykrywanie i ograniczanie szerzenia się zakażeń Clostridium jest niezwykle ważne, zwłaszcza w publicznych placówkach opieki zdrowotnej. W tym celu należy konsekwentnie powtarzać badania diagnostyczne oraz zachowywać wzmożoną higienę i reżim sanitarny u osób podejrzanych o infekcję.

Kiedy wykonać posiew kału w kierunku Clostridium difficile?

Posiew wykonywany jest przy podejrzeniu zakażeniem Clostridium difficile, szczególnie w przypadku diagnostyki różnicowej przyczyn biegunek, u pacjentów długotrwale hospitalizowanych z obniżoną odpornością (HIV, AIDS) bądź poddawanych terapii lekami ją osłabiającymi. Podejrzenie, że to Clostridium spowodowało infekcję przewodu pokarmowego u pacjenta, należy mieć zawsze, jeśli był leczony antybiotykami w ciągu ostatnich 2 miesięcy i/lub biegunka rozpoczęła się po 72h lub więcej od rozpoczęcia leczenia.

Poza posiewem, kał można również zbadać testy na obecność toksyn bakteryjnych lub materiału genetycznego Clostridium. Testy można uzupełnić kolonoskopią (oglądaniem charakterystycznych zmian we wnętrzu jelita grubego przez wziernik) oraz rutynowymi posiewami bakteryjnymi dla bardziej powszechnych czynników biegunek – takich jak Salmonella, Shigella.

Kto powinien wykonać posiew kału w kierunku Clostridium difficile?

Osoby z objawami zakażenia układu pokarmowego, mogącymi sugerować Clostridium:

• łagodna lub umiarkowana biegunka, raczej wodnista, rzadko krwawa,
• spadek apetytu, osłabienie, zawroty głowy
• gorączka,
• skurczowy ból brzucha.

Wzmożoną czujność wzbudzić powinny utrzymująca się gorączka i brak poprawy stanu ogólnego, spadek ciśnienia a wzrost tętna, malejąca liczba wypróżnień, a narastające rozdęcie i bóle brzucha wraz z jego obroną mięśniową– mogą bowiem świadczyć o rozwoju powikłań związanych z odwodnieniem, niedrożnością i perforacją jelit lub sepsą.

Badanie można też wykonywać w celu potwierdzenia, u wszystkich tych pacjentów, u których utrzymują się objawy kliniczne zakażenia, a wynik testu wykrywającego toksyny w próbce kału jest ujemny.

Posiew kału w kierunku Clostridium difficile

• Posiew ujemny (-)

Oznacza, że nie udało wyhodować się w nim bakterii z rodzaju Clostridium – jednak, przy utrzymywaniu się objawów zakażenia, szczególnie z historią niedawnej antybiotykoterapii – nie wyklucza to jego istnienia i diagnostykę należy powtórzyć lub uzupełnić o inne metody.

• Posiew dodatni (+)

Oznacza, że wyhodowano w nim bakterię z rodzaju Clostridium – jednak często zdarza się izolacja szczepów bakterii nie wydzielających toksyn, więc należy potwierdzić ich wytwarzanie w danej próbce. Wykrycie toksyn C. difficile może wpłynąć na przebieg leczenia.

Po potwierdzeniu toksynotwórczego Clostridium jako przyczyny infekcji powodującej objawy, należy przerwać antybiotykoterapię lekiem, który doprowadził do biegunki – najczęściej powinna wtedy ustąpić w ciągu 5–10 dni.