Posiew moczu

Posiew moczu – co to jest?

Mocz jest produkowany przez nerki w celu usunięcia części zanieczyszczeń oraz nadmiarowych substancji przez organizm. Przechodzi on z nerek do moczowodów (razem stanowią górne drogi moczowe), skąd trafia do pęcherza moczowego, a na zewnątrz ciała wydostaje się przez cewkę moczową (stanowiącą dolne drogi moczowe). W normalnych warunkach w moczu ani świetle dróg układu moczowego nie znajdują się bakterie.

W sytuacji, gdy ze skóry (przez cewkę moczową) do dróg moczowych przedostaną się bakterie i zaczną się w nich namnażać, rozwinie się zakażenie układu moczowego. To dość częsty i powszechny problem, większość z nich dotyczy dolnych dróg moczowych (pęcherza), uważa się je za niepowikłane i łatwe do wyleczenia.

Jeśli jednak nie zostaną one odpowiednio wcześnie wykryte, infekcja może rozprzestrzenić się w górę przez moczowody do nerek, powodując niebezpieczne odmiedniczkowe zapalenie nerek, które nieleczone uszkadza nerki. W najpoważniejszych przypadkach bakterie mogą rozprzestrzenić się do krwiobiegu i spowodować zagrażającą życiu posocznicę (sepsę).

Najczęstszą przyczyną zapalenia układu moczowego jest bakteria E. Coli. W nielicznych przypadkach stwierdza się inne bakterie, jak Klebsiella, Proteus, Enterobacter.

Kobiety częściej zapadają na infekcje dróg moczowych niż mężczyźni. Częściowo wynika to z faktu, że kobieca cewka moczowa jest krótsza i znajduje się bliżej odbytu, co pozwala na łatwiejszy kontakt bakterii z jelit z cewką moczową. W przypadku mężczyzn z ZUM należy wykonać dalszą diagnostykę, gdyż może to u nich oznaczać nieprawidłowości anatomiczne układu moczowego.

Na ryzyko rozwinięcia ZUM nawracającego i z powikłaniami są też bardziej narażone osoby z chorobami nerek (np. kamienie nerkowe), z innymi schorzeniami przewlekłymi (np. cukrzycą), osłabiającymi oporność lub na stałe zacewnikowane.

Posiew moczu to badanie, który polega na hodowli materiału z próbki moczu, dzięki czemu wykrywa i identyfikuje bakterie powodujące infekcję dróg moczowych (ZUM). Rozpoznanie zakażenia układu moczowego musi zostać potwierdzone badaniem posiewu moczu.

Posiew moczu – kiedy wykonać badanie?

Badanie jest zlecane przez lekarza w celu diagnostyki infekcji układu moczowego, szczególnie powikłaniami u osób z czynnikami ryzyka, przedłużających się i nie odpowiadających na pierwotne leczenie. Badanie pomaga zdeterminować lokalizację zakażenia (górne lub dolne drogi moczowe), określić gatunek bakterii. która je wywołała i na tej podstawie dobrać najwłaściwszy (powodujący najmniej działań niepożądanych) antybiotyk w celu jej leczenia i zapobiegania komplikacjom. Następnie należy monitorować skuteczność terapii.

Badanie powinno być wykonywany łącznie z analizą ogólną (biochemiczną) zawartości moczu oraz badaniem jego osadu, które również mogą pomóc w diagnostyce zakażeń układu moczowego (np. poprzez stwierdzenie zmiany pH moczu, obecności białych krwinek w moczu, podwyższenie w nim aktywności enzymu esterazy leukocytów- pochodzącej z rozpadających się leukocytów). W przypadku podejrzenia urosepsy (sepsy wywołanej rozprzestrzenieniem się infekcji z układu moczowego) posiew moczu należy dodatkowo uzupełnić o posiew krwi.

Posiew moczu jest też profilaktycznie wykonywany u kobiet ciężarnych, gdyż w ich przypadku wykrycie bakterii w moczu nawet bez obecności objawów zakażenia (bakteriomocz bezobjawowy), w późniejszych okresach ciąży może się rozszerzyć na górne drogi moczowe i powodować zwiększone ryzyko rozwoju odmiedniczkowego zapalenia nerek.

Posiew moczu – kto powinien wykonać badanie?

Osoby z objawami infekcji dolnych dróg moczowych:

• parcie na mocz
• poczucie zalegania moczu w pęcherzu bezpośrednio po jego oddaniu
• ból, pieczenie podczas oddawania moczu
• zmiana zapachu i koloru moczu
• ból w okolicy podbrzusza

Osoby z objawami infekcji górnych dróg moczowych:

• ból w lędźwiach
• tkliwość okolicy nerek na wstrząsanie
• dreszcze i gorączka
• nudności i wymioty
• mocz z domieszką krwi

Posiew moczu norma

• ujemny – jest raportowany, jeśli w posiewie nie zaobserwuje się wzrostu bakterii. W przypadku nie wykrycia bakterii w posiewie, ale obecności leukocyturii (stwierdzenia podwyższonego stężenia białych krwinek w moczu), może to świadczyć o zakażeniu drobnoustrojami, których hodowla jest trudna (Chlamydia, mykoplazmy, zakażenie rzęsistkiem pochwowym, gruźlica).  Jeśli objawy związane z układem moczowym, mimo ujemnego posiewu, utrzymują się, należy też rozważyć nieinfekcyjne (nie spowodowane zakażeniem bakteriami) przyczyny jego schorzeń.
• dodatni – jest raportowany, jeśli w posiewie zaczynają rosnąć bakterie. W przypadku próbek moczu pobranych prawidłowo, posiewy zawierające więcej niż 100000 jednostek bakterii tworzących kolonie (CFU) / mililitr jednego rodzaju bakterii zwykle wskazują na zakażenie. Następnie oznacza się ich gatunek i wykonywany jest antybiogram (oznaczenie ich wrażliwości na dany rodzaj antybiotyku).

Czasami w posiewie wyhodowany zostaje więcej niż jeden rodzaj bakterii. Rzadko, jest to spowodowane infekcją obejmującą więcej niż jeden patogen; jednak jest bardziej prawdopodobne, że próbka do badania została nieprawidłowo pobrana i zanieczyszczona bakteriami ze skóry, pochwy lub kału.