Zapalenie pęcherza moczowego to jedna z najczęstszych chorób dotykających kobiet. Szacuje się, że nawet połowa kobiet co najmniej raz w ciągu swojego życia przejdzie zapalenie pęcherza moczowego. W fizjologicznych warunkach środowisko pęcherza moczowego jest jałowe – oznacza to, że nie występują w nim żadne bakterie. Stan chorobowy znany jako zapalenie tego narządu rozwija się w momencie, gdy przedostaną się do niego drobnoustroje chorobotwórcze (zazwyczaj bakterie) i zaczną się tam namnażać, co odpowiedzialne jest za występowanie objawów chorobowych.
Schorzenie to występuje ok. 50 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn. Ta dysproporcja wywołana jest anatomicznymi różnicami w długości cewki moczowej, czyli przewodu wyprowadzającego mocz na zewnątrz organizmu. U kobiet cewka moczowa jest znacznie krótsza niż u mężczyzn, przez co bakterie mają “krótszą drogę” do pokonania, aby dostać się do pęcherza moczowego i wywołać stan zapalny. Zazwyczaj choroba przebiega bez poważnych powikłań, jednak nieleczona może skutkować trwałym uszkodzeniem funkcjonowania układu wydalniczego.
Zapalenie pęcherza objawy
Najczęstszymi objawami zapalenia pęcherza moczowego są:
- pieczenie i dyskomfort podczas oddawania moczu
- częsta potrzeba oddawania moczu
- parcie na mocz
- ogólne pogorszenie samopoczucia
- zmiana koloru moczu na ciemny, mętny
- stan podgorączkowy lub gorączka
- ból brzucha lub dolnej części pleców
Zapalenie pęcherza przyczyny
Zapalenie pęcherza moczowego zazwyczaj wywołują bakterie, które dostają się do niego przez cewkę moczową. O wiele rzadszą przyczyną są czynniki grzybicze lub wirusowe. Najczęściej występującym czynnikiem ryzyka zapalenia pęcherza jest aktywność seksualna, która odpowiada za nawet 90% infekcji, stąd też dawna nazwa tej choroby- “zespół miesiąca miodowego”.
Nieleczona cukrzyca jest innym czynnikiem zwiększającym ryzyko wystąpienia zapalenia pęcherza. W sytuacji, w której stężenie cukru we krwi jest zbyt wysokie, aby organizm był w stanie je wystarczająco szybko wykorzystać, nadmiar wydalany jest wraz z moczem – co skutkuje obecnością dużej ilości prostych węglowodanów w pęcherzu. Stanowią one idealną pożywkę dla tych drobnoustrojów, która przyczynia się do znacznie łatwiejszego namnażania się tam bakterii.
Innymi jednostkami chorobowymi, które mogą w swoim przebiegu wywołać tę chorobą są, między innymi:
- przerost gruczołu krokowego u mężczyzn
- odpływ pęcherzowo moczowy – zaburzenie, w którym mocz cofa się z pęcherza do nerek
- sytuacja, w której pacjent ma założony cewnik moczowy przez dłuższy okres czasu.
Zapalenie pęcherza w ciąży
Jeżeli zapalenie pęcherza moczowego występuje u pacjentki podczas trwania ciąży należy podchodzić do tego z większa ostrożnością W takiej sytuacji także leczenie jest wdrażane o wiele częściej niż u pozostałych grup pacjentów- wynika to ze zwiększonego ryzyka występowania powikłań tej choroby, które mogłyby niekorzystnie wpłynąć na przebieg ciąży. Podczas ciąży poziomy hormonów w organizmie kobiety znacznie różnią się od tych wyjściowych, sprzed ciąży.
Jednym z hormonów, którego stężenie znacznie rośnie w tym okresie, jest progesteron. W wyniku działania tego hormonu zmienia się funkcjonowanie układu moczowego, co zwiększa ryzyko, że zapalnie przejdzie także na nerki. Odmiedniczkowe zapalenie nerek jest o wiele bardziej poważnym stanem chorobowym, który może mieć groźne dla zdrowia matki i dziecka powikłań, dlatego nawet w przypadku braku lub występowania niewielkich objawów zapalenia, ale przy jednoczesnym wykryciu bakterii w wydalanym moczu zalecane jest wdrożenie antybiotykoterapii.
Zapalenie pęcherza u dzieci
Zapalenie pęcherza moczowego u dzieci charakteryzują inne czynniki ryzyka oraz inne uwarunkowania anatomiczne. U noworodków płci męskiej częstość zachorowań na tę chorobę jest większa niż u noworodków płci żeńskiej – ta proporcja odwraca się dopiero ok. po 1 roku życia. U małych dzieci zapalenia pęcherza moczowego często mogą być wywołane wrodzonymi wadami ukształtowania przewodów stanowiących część układu moczowego. Także objawy tej choroby u dzieci mogą wyglądać inaczej niż u dorosłych. Najczęściej pojawia się gorączka, połączona z utratą apetytu, wymiotami, zwiększoną sennością i płaczem. U dzieci zawsze bezwzględnie należy konsultować wszystkie tego typu objawy z lekarzem, gdyż nieleczone zapalenie pęcherza moczowego może prowadzić do bardzo poważnych powikłań, nawet do rozwinięcia bakteryjnego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.
Zapalenie pęcherza u mężczyzn
Zapalenie pęcherza moczowego u mężczyzn występuje bardzo rzadko, ale jego częstość zwiększa się po ok. 50 roku życia. Zazwyczaj jest wywołane innymi chorobami, które powodują zastój moczu w pęcherzu, takimi jak przerost gruczołu krokowego, czy też mająca wpływ na funkcjonowanie nerek kamica. Między innymi z tego powodu jest niezwykle ważne, aby mężczyźni po 50 roku życia regularnie badali się pod kątem zaburzeń funkcjonowania układu moczowo-płciowego.
Zapalenie pęcherza badania
W przypadku grup pacjentów z niskim ryzykiem rozwinięcia powikłań zapalenia pęcherza badanie może ograniczyć się do zebrania wywiadu i oceny objawów klinicznych przez lekarza. Często lekarz może jednak stwierdzić, że niezbędne będzie wykonanie dodatkowych badań laboratoryjnych, w celu potwierdzenia postawionej diagnozy. Najczęściej zlecanym badaniem jest analiza moczu, znana także jako badanie ogólne moczu. Polega na ocenie właściwości fizycznych i chemicznych moczu – takich jak kolor, gęstość, pH, a także na oznaczeniu stężeń obecnych w nim związków chemicznych, które wydalane są przez nerki, jak np. białka, ciała ketonowe, urobilinogen, bilirubina i inne.
Próbka moczu podlega także ocenie mikroskopowej, podczas której szczególną uwagę zwraca się na obecność w nim elementów morfotycznych krwi (czyli m.in. białych i czerwonych krwinek) oraz innych elementów osadu moczu (np. śluz lub wałeczki białkowe), a także ewentualne występowanie bakterii, co następnie potwierdzane jest za pomocą posiewu. Posiew moczu jest diagnostycznym badaniem mikrobiologicznym, które ma na celu identyfikację obecnych tam gatunków bakterii, co jest niezwykle ważne w procesie planowania odpowiedniej dla danego pacjenta antybiotykoterapii.
Zapalenie pęcherza powikłania
Nieleczone zapalenie pęcherza moczowego może czasem prowadzić do wystąpienia poważnych powikłań. Jedną z najbardziej niebezpiecznych chorób, która może rozwinąć się w taki sposób, jest odmiedniczkowe zapalenie nerek. Wywoływane ono jest przez bakterie z pęcherza, które dostały się do nerek przez moczowody. Może nieść za sobą ryzyko rozległego uszkodzenia nerek, aż do ich niewydolności włącznie. Zapalenie pęcherza u niektórych grup pacjentów (na przykład dzieci, czy osób z niewydolnym układem odpornościowym) może także prowadzić do zainfekowania krwi przez te bakterie i rozwinięcia się zapalenia innych narządów, czy też nawet wystąpienia uogólnionej bakteriemii i zagrażającego życiu wstrząsu septycznego.
Zapalenie pęcherza zapobieganie
Najważniejszymi zaleceniami dotyczącymi zapobiegania infekcjom pęcherza moczowego jest odpowiednie dbanie o higienę intymną poprzez stosowanie specjalnych środków higienicznych. Nie należy także wstrzymywać moczu przez dłuższy czas oraz należy pamiętać o odpowiednim nawadnianiu się. W przypadku pacjentów hospitalizowanych i cewnikowanych personel medyczny powinien zwracać szczególna uwagę na zachowanie sterylności podczas wymieniania cewników i innych czynności pielęgnacyjnych.
W przypadku stwierdzenia zapalenia pęcherza moczowego należy stosować się do zaleceń lekarza – po wdrożeniu adekwatnego leczenia objawy zazwyczaj ustępują w ciągu 36 godzin. Podstawową terapią jest przyjmowanie zleconych antybiotyków, chemioterapeutyków lub też innych leków przeciwbakteryjnych mających na celu zwalczanie bakterii obecnych w pęcherzu. Dodatkowo, w celu łagodzenia objawów, stosuje się także leki rozkurczowe i przeciwbólowe. Należy pamiętać o piciu dużych ilości wody w celu ułatwienia “wypłukania” zalegających w pęcherzu moczowym bakterii.
kontakt@synevo.pl