Posiew w kierunku gruźlicy

Posiew w kierunku gruźlicy – co to jest

Gruźlica to choroba zakaźna wywołana przez prątki gruźlicy (Mycobacterium tuberculosis), nazywane też prątkami Kocha. Do zakażenia gruźlicą dochodzi najczęściej drogą kropelkową (między ludźmi), w rzadszych przypadkach (głównie w krajach rozwijających się) z chorych zwierząt na ludzi, również za pośrednictwem zanieczyszczonego pożywienia.

Gruźlica rozwija się jedynie u około 5% zakażonych osób, u 95% zakażenie jest bezobjawowe. Choroba najczęściej dotyka płuc- w tej postaci, przy istnieniu objawów ze strony układu oddechowego, chorzy są silnie zakaźni. U innych pacjentów (szczególnie dzieci i osób po 65 roku życia), gruźlica może przyjąć też postać pozapłucną (prosówkową) i dotyczyć układu moczowego, nerwowego, pokarmowego czy narządów wewnętrznych. Osoby z objawami niedotyczącymi układu oddechowego nie są zakaźne i mogą długo pozostawać niezdiagnozowane, gdyż dolegliwości są trudne do odróżnienia od pozostałych chorób.

Poza formą aktywnej infekcji, gruźlica może przebiegać też w postaci utajonej- występuje ona, gdy dana osoba została narażona na M. tuberculosis, organizm kontroluje infekcję, ale nie udaje jej się jej do końca wyeliminować. Wraz z upływem czasu i pod wpływem niekorzystnych czynników, wzrasta ryzyko reaktywacji zakażenia i przejścia z formy utajonej do aktywnej, szacuje się, że nawet u 10% osób może dość do takiego zdarzenia. Do czynników mu sprzyjających zaliczamy: palenie, alkoholizm, niedożywienie, wrzody żołądka, cukrzycę, zakażenie wirusem HIV, leczenie immunosupresyjne (osłabiające odporność).

Materiałem do wszelkich badań w kierunku gruźlicy jest najczęściej plwocina – pobrana z porannego odkrztuszania w trzech kolejnych dniach. Do wykonania posiewu mogą też posłużyć próbki pobrane w trakcie bronchoskopii, takie jak popłuczyny oskrzelowe czy pęcherzykowo-oskrzelowe. W przypadku podejrzenia postaci pozapłucnej, wykorzystanie znajdują również mocz, krew, płyn opłucnowy, stawowy, mózgowo-rdzeniowy, fragmenty węzłów chłonnych, skóry, kości.

Kiedy wykonać posiew w kierunku gruźlicy?

Badanie jest zlecane zazwyczaj przez lekarza pulmonologa w celu diagnostyki przyczyn zakażeń układu oddechowego, poddana mu zostać powinna każda osoba z charakterystycznymi objawami gruźlicy. Wskazaniami do zrobienia posiewu są również pozytywne wyniki uprzednio wykonanych testów przesiewowych (odnalezienie prątków w preparacie bezpośrednim pod mikroskopem, dodatni odczyn skórny tuberkulinowy) lub przewlekające się infekcje niereagujące na standardowe leczenie, wykryte podejrzane zmiany w obrazie rtg klatki piersiowej.

Wzmożona czujność i diagnostyka zalecane są zwłaszcza u osób z grup ryzyka (np. HIV dodatnich, z zaburzeniami odporności), żyjących na obszarach o częstym występowaniu gruźlicy lub z historią kontaktu z osobami z potwierdzonym zakażeniem prątkiem.

Kolejne zastosowanie test znajduje, u osób z potwierdzonym zakażeniem, już leczonych z powodu gruźlicy- posiewy mogą pomóc ocenić jego skuteczność i stwierdzić moment, w którym pacjent przestaje być zakaźny.

Kto powinien wykonać posiew w kierunku gruźlicy?

Osoby z objawami mogącymi sugerować rozpoznanie gruźlicy:

• długotrwałe osłabienie, męczliwość
• spadek apetytu i masy ciała
• nocne poty
• utrzymujące się stany podgorączkowe
• duszność, ból w klatce piersiowej
• suchy kaszel utrzymujący się powyżej 3 tygodni, o narastającej intensywności
• krwioplucie (odkrztuszanie plwociny z krwią)

Niektóre z objawów, które towarzyszą rozsianej (zaawansowanej postaci) gruźlicy to:

• niebolesne powiększenie węzłów chłonnych, szczególnie w okolicy szyi lub pachwiny
• bóle, deformacje kości i stawów
• ból kręgosłupa, paraliże, niedowłady
• wymioty, ból głowy, sztywność karku, zaburzenia świadomości
• bóle brzucha, biegunki, krew w stolcu
• ból przy oddawaniu moczu, krew w moczu

Posiew w kierunku gruźlicy norma

• posiew ujemny (-)

Oznacza, że na płytce lub w bulionie hodowlanym nie wyhodowano bakterii – wysoce prawdopodobne jest, że objawy pacjenta są spowodowane przyczynami innymi niż infekcja M. tuberculosis. Niemniej jednak, jeśli podejrzenie zakażenia prątkami utrzymuje się, należy pobrać dodatkowe próbki i powtórzyć badanie oraz uzupełnić je innymi metodami diagnostycznymi np. molekularnymi (wykrywaniem DNA patogenu w materiale)

• posiew dodatni (+)

Oznacza, że na płytce lub w bulionie wyhodowano bakterię – jeśli objawy występujące u pacjenta odpowiadają gruźlicy, z dużym prawdopodobieństwem można rozpoznać u niego tę chorobę. Kolejnym krokiem w przypadku dodatniego posiewu jest oznaczanie wrażliwości bakterii na rutynowo stosowane w leczeniu gruźlicy leki (izoniazyd, rifampicynę)