Czym są choroby nerek?
Choroby nerek to liczna grupa chorób, których objawy mogą przybierać bardzo zmienny obraz kliniczny. Jednocześnie wiele z tych chorób wiąże się z ryzykiem występowania ciężkich powikłań, które stanowią zagrożenie dla zdrowia i życia pacjenta. Występują one zarówno w postaci ostrej, gdzie objawy pojawiają się nagle z dużym nasileniem, jak i w postaci przewlekłej. Schorzenia te często rozwijają się bezobjawowo przez wiele lat.
Zaburzenia pracy nerek mogą być zarówno skutkiem, jak i przyczyną innych chorób współwystępujących w organizmie danej osoby.
Choroby nerek przyczyny
Choroby nerek mogą mieć liczne przyczyny wynikające zarówno z nieprawidłowego funkcjonowania własnego organizmu, jak i z zainfekowania go przez obce patogeny, np. bakterie chorobotwórcze. Istnieje także liczna grupa wrodzonych chorób nerek, które najczęściej wykrywane są na bardzo wczesnych etapach życia i mogą wynikać z nieprawidłowej budowy anatomicznej tych narządów.
Do jednych z częściej występujących chorób nerek u osób dorosłych należy kamica nerkowa, która rozwija się w wyniku nieprawidłowych stężeń określonych substancji we krwi, a co za tym idzie także w moczu produkowanym poprzez jej filtrację w nerkach. Nadmiar tych substancji odkłada się tworząc kamienie, które odpowiedzialne są za niezwykle silne dolegliwości bólowe.
Do uszkodzeń nerek może dochodzić także podczas przewlekłej, źle leczonej cukrzycy, gdzie zbyt wysokie poziomy glukozy obecne we krwi prowadzą do uszkodzenia niewielkich naczyń krwionośnych nerki, i rozwoju nefropatii cukrzycowej. W konsekwencji może dojść do całkowitej niewydolności nerek. Podobna sytuacja ma miejsce podczas przewlekłego nieleczonego nadciśnienia tętniczego.
Zapalenie nerek natomiast często bywa powikłaniem zapalenia dolnej części układu moczowego, np. pęcherza, które jest dość powszechnie występującą chorobą wśród kobiet. Nie należy zapominać o chorobach nowotworowych nerek, które mogą przybierać zarówno postać złośliwą (skłonną do wytwarzania przerzutów do innych organów i tkanek) jak i łagodną (ograniczoną tylko do guza w obrębie nerki).
Choroby nerek objawy
Przewlekłe choroby nerek często nie dają objawów, które mogą zostać łatwo dostrzeżone przez pacjenta. Nieprawidłowości wskazujące na choroby nerek mogą być stwierdzone podczas wykonywania badań krwi lub moczu. Stąd też niezwykle ważne jest regularne wykonywanie badań w celach profilaktycznych, które umożliwiają wczesne wykrycie rozwijających się chorób nerek.
Najbardziej charakterystycznymi objawami, które wskazują na nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu moczowego są następujące symptomy:
- ból i pieczenie podczas oddawania moczu
- częstsze oddawanie moczu
- większe parcie na pęcherz
- ból w dolnej części pleców
- gorączka
- ogólne osłabienie
- wymioty
- zmiana zabarwienia moczu
- zmiana ilości wydalanego moczu (zmniejszenie lub zatrzymanie wydalania)
W przypadku obecności tych objawów należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza w celu ustalenia ich przyczyny i wdrożenia właściwego leczenia.
Choroby nerek – kto jest narażony?
W grupie szczególnego ryzyka uszkodzeń nerek znajdują się osoby cierpiące na choroby, które mogą skutkować uszkodzeniem struktur funkcjonalnych nerek. Najczęściej występującymi chorobami przewlekłymi, w których mogą pojawić się nefropatie są cukrzyca i nadciśnienie oraz inne nieprawidłowości ogólnoustrojowe, na przykład zaburzenia gospodarki mineralnej i miażdżyca.
Dodatkowo istnieje grupa chorób nerek, które wywoływane są przez wady genetyczne. Zazwyczaj są to choroby wrodzone, które wiążą się z występowaniem tego schorzenia u rodziców, lub innych krewnych pacjenta.
U osób dorosłych należy pamiętać, że podczas występowania zakażenia innych części układu moczowo-płciowego (cewki moczowej, pęcherza moczowego) istnieje ryzyko przeniesienia drobnoustrojów chorobotwórczych na nerki, co skutkuje rozwojem infekcji i stanu zapalnego w obrębie poszczególnych struktur tych narządów.
Choroby nerek – jakie badania?
Najbardziej podstawowym badaniem służącym diagnostyce schorzeń nerek jest badanie ogólne moczu, które umożliwia ocenę stężenia związków przez nie wydalanych oraz obecności nieprawidłowych składników, które mogą się pojawiać w wyniku uszkodzeń tkanki nerkowej. Niepokojącym objawem jest obecność krwi/czerwonych krwinek w moczu, która może zostać zauważona przez pacjenta jako zmiana koloru moczu – taki symptom niezwłocznie powinien skierować pacjenta do lekarza.
Badanie ogólne moczu ocenia szeroki zakres parametrów- opisywane są zarówno cechy fizyczne moczu (takie jak barwa, ciężar właściwy, odczyn pH, przejrzystość) oraz stężenia poszczególnych związków chemicznych (m.in. glukoza, bilirubina, ciała ketonowe, hemoglobina, związki azotowe, białko).
Podczas badania ogólnego moczu przeprowadzana jest także mikroskopowa ocena preparatu, co umożliwia ilościową i jakościową ocenę elementów morfotycznych (leukocyty, erytrocyty, komórki nabłonkowe, wałeczki, bakterie i inne). Wynik badanie ogólnego moczu jest bardzo istotną informacją, która umożliwia ukierunkowanie dalszej diagnostyki na konkretną jednostkę chorobową.
Badanie ogólne moczu jest wykonywane w jednorazowej próbce moczu. Materiałem do oceny dobowego wydzielania różnych substancji jest mocz uzyskany z całodobowej zbiórki. Zasady przeprowadzenie dobowej zbiórki moczu zależą od rodzaju oznaczenia i powinny zostać dokładnie wyjaśnione przez lekarza zlecającego badanie, w celu uzyskania jak najbardziej wiarygodnych wyników.
W przebiegu diagnostyki chorób nerek przydatne także są badania wykonywane w próbce krwi pobranej od pacjenta. Nieprawidłowa praca nerek może skutkować zaburzeniami poziomów określonych substancji we krwi, która wynika z zaburzeń ich filtracji w nerkach.
Podstawowym badaniem diagnostycznym pozwalającym na ocenę czynności wydalniczej nerek jest wskaźnik przesączania kłębuszkowego GFR (glomerular filtration rate). Wskaźnik ten można wyliczyć na podstawie klirensu kreatyniny lub insuliny. W rutynowej diagnostyce najczęściej podaje się wskaźnik eGFR (estimated GFR) obliczany ze wzoru na podstawie stężenia kreatyniny we krwi, w zależności od wzoru uwzględniając także wiek, płeć i masę ciała.
Innymi parametrami, których oznaczenie z krwi może być przydatne podczas diagnostyki chorób nerek są:
- mocznik
- elektrolity (np. sód, potas)
- wapń, fosfor, magnez
- kwas moczowy
Poziomy tych substancji we krwi są ściśle zależne od właściwego wydalania je przez nerki. W przypadku zaburzeń pracy nerek może być wydalane ich zbyt dużo lub zbyt mało, co będzie skutkowało nieprawidłowymi wartościami stężeń uzyskanymi w badaniach krwi. Wyniki uzyskane tą drogą są szczególnie przydatne diagnostycznie w zestawieniu ze stężeniami określonych związków, które obecne są w moczu – umożliwia to dokładniejszą ocenę, czy przyczyny nieprawidłowości znajdują się w nerkach, czy też wynikają z nieprawidłowego funkcjonowania innych układów organizmu.
Przydatne jest także wykonanie badania morfologii krwi, dzięki której możliwa jest ocena podstawowych parametrów krwi, które umożliwiają wykrycie m.in. stanów zapalnych oraz zaburzeń liczebności poszczególnych elementów morfotycznych.
Choroby nerek – jak zapobiegać?
By zapobiec chorobom nerek należy przestrzegać następujących zasad:
- stała kontrola poziomu cukru we krwi oraz ciśnienia
- zdrowa, zbilansowana dieta
- niestosowanie niektórych leków
- rzucenie palenia papierosów
- kontrola wagi w granicach optymalnych dla wzrostu i wieku
- ćwiczenia przez co najmniej 30 minut, 5 dni w tygodniu
kontakt@synevo.pl