Rak jajnika – diagnostyka, objawy

Rak jajnika to nowotwór wywodzący się z żeńskich narządów rozrodczych. Jajniki to para narządów, połączonych z macicą po jej stronach, zlokalizowanych w miednicy kobiety. Do ich głównych funkcji zalicza się produkcję żeńskich komórek rozrodczych (gamet, komórek jajowych) oraz hormonów płciowych (estradiolu, progesteronu). Rak jajnika dotyka głównie kobiety po menopauzie, chociaż coraz częściej dotyczy też młodych kobiet. Do jego rozwoju przyczyniają się zaburzenia hormonalne, niepłodność, bezdzietność i późne macierzyństwo, ale też nieprawidłowości w profilu lipidowym (poziomie cholesterolu, trójglicerydów), wynikające z wysokotłuszczowej diety, otyłości i nikotynizmu.

Jednym ze sposobów profilaktyki raka piersi i jajnika jest wykonanie badań stwierdzających lub wykluczających mutacje genów BRCA 1 i BRCA2. Badanie genetyczne wskazuje, czy występują mutacje w obrębie badanych genów, które odpowiadają za podwyższone ryzyko wystąpienia choroby. Obecnie jest to jeden z najlepszych sposobów na zapobieganie rakowi jajnika.

Nowotwór w obrębie jajników może wywodzić się z różnych budujących go tkanek:

90% guzów jajnika to guzy nabłonkowe, pochodzą z warstwy nabłonka pokrywającego ten narząd. Do tej grupy zaliczają się nowotwory surowicze, endometrialne czy śluzowe.
guzy mogą rozwijać się też w tkance zrębu jajnika, zawierającej komórki produkujące hormony. Są mniej agresywne i wcześniej wykrywane niż pozostałe typy raków jajnika.
guzy czasem pochodzą z komórek rozrodczych, czyli produkujących komórki jajowe. Są rzadsze, ale charakterystyczne dla nich jest występowanie u młodszych kobiet.

Rak jajnika często długo pozostaje niewykryty, ponieważ objawy daje późno, gdy rozprzestrzeni się w obrębie brzucha i miednicy. Im później zostanie rozpoznany, tym większe ryzyko odległych przerzutów, nawrotów choroby i gorsze rokowanie.

Rak jajnika przyczyny

Poza wymienionymi wyżej czynnikami ryzyka rozwoju raka jajnika, duży wpływ na jego powstawanie mają uwarunkowania genetyczne. Geny, które zostały zidentyfikowane jako zwiększające ryzyko raka jajnika, to BRCA1 i BRCA2 (podnoszą też ryzyko zachorowania na raka piersi). Istotna jest więc historia raka jajnika w rodzinie. Osoby z dwoma lub więcej bliskimi krewnymi z rozpoznaniem tej choroby, mają jej zwiększone ryzyko.

Ponadto, znaczenie ma starszy wiek- rak jajnika najczęściej występuje u kobiet w wieku od 50 do 60 lat. Szczególnie przy długotrwałym stosowaniu hormonalnej terapii zastępczej estrogenem (np. w celu złagodzenia objawów menopauzy) ryzyko istotnie wzrasta.

Rak jajnika objawy

Rak jajnika długo pozostaje bezobjawowy, dolegliwości daje dopiero przy osiągnięciu znacznych rozmiarów i przeniesienia się na sąsiadujące narządy jamy brzusznej. Przez bliskie sąsiedztwo jajników z różnymi narządami, nowotwór może zająć między innymi jelita, wątrobę czy śledzionę. Stąd objawy mogą obejmować dolegliwości z przewodu pokarmowego:

uczucie ciągłego wzdęcia, pełności w brzuchu
powiększenie obwodu brzucha
dyskomfort w okolicy brzucha lub miednicy
szybkie uczucie sytości podczas jedzenia
częstsze niż zwykle parcie na pęcherz

Zdarza się, że objawy są lekceważone, przypisywane problemom jelitowym i mylnie diagnozowane jako zespół jelita drażliwego. Dodatkowo, u młodszych kobiet, mogą pojawić się problemy takie jak przedwczesne dojrzewanie płciowe, zaburzenia cyklu miesiączkowego czy nieprawidłowe krwawienia.

Rak jajnika badania

Profilaktyczne badania w kierunku mutacji w genach BRCA są zalecane osobom z grup ryzyka, z historią rodzinną zachorowań na raka jajnika czy piersi lub inne choroby nowotworowe przed 50 rokiem życia (szczególnie w obrębie przewodu pokarmowego). Test genetyczny wykonywany jest z próbki śliny i można go wykonać samodzielnie w domu. W przypadku zdiagnozowania mutacji wzmożona jest częstość kontroli ginekologicznych, a pacjentce może być zaproponowane profilaktyczne usunięcie jajników.

Wykonaj badanie genetyczne w kierunku raka jajnika

W diagnozowaniu raka jajnika przydatne są USG jamy brzusznej oraz przezpochwowe USG jajników. W przypadku podejrzenia przerzutów, lekarz może zlecić tomografię komputerową brzucha i miednicy oraz RTG klatki piersiowej. W razie nieprawidłowości wykrytych w tych badaniach, niezbędny może okazać się zabieg wycięcia jajnika i wykonania badania histopatologicznego w celu oceny, z jakiego rodzaju tkanki wywodzi się nowotwór.

Ocena stężenia markerów raka jajnika we krwi, takich jak CA-125 oraz HE-4, jest użyteczna dopiero w bardziej zaawansowanych przypadkach nowotworu, gdyż duży odsetek wczesnych raków jajnika nie powoduje ich wzrostu. Czasem ocenia się też stężenia estrogenów (żeńskich hormonów płciowych), które zwiększają się w przypadku produkowania ich przez nowotwory zrębu jajnika.

Wysokie wartości CA125 są wykrywane u osób zmagających się:

z nabłonkowym nowotworem jajnika (80 – 85 %), w tym mniej niż u 50% chorych w stadium I (początkowym) zaawansowania klinicznego, u 80-90% w stadium II i u ponad 90% chorych w stadium III-IV
z rakiem gruczołowym w stadiach zaawansowanych
z rakiem piersi, nowotworem płuc czy nowotworami przewodu pokarmowego

Poza chorobami nowotworowymi wysokie stężenie CA125 obserwuje się u osób chorych z endometriozą, ostrym zapaleniem trzustki, marskością wątroby czy stanach zapalnych narządów miednicy u kobiet.

Uwaga!

Badane w tym teście mutacje genów BRCA1 i BRCA2 występują z dużą częstością w populacji polskiej i innych populacjach pochodzących z Europy Środkowo-Wschodniej, ale mogą być znacznie rzadsze lub nie występować w ogóle w populacjach o odmiennym pochodzeniu etnicznym. Profile wariantów patogennych genów BRCA1 i BRCA2 w populacjach Europy środkowej i zachodniej różnią się istotnie od występujących w populacji polskiej.

Właściwy wybór i późniejsza interpretacja wyniku badania wymaga dokładnej oceny klinicznej Pacjentki oraz szczegółowej analizy wywiadu rodzinnego. Z tego powodu konieczna jest konsultacja w poradni genetycznej. W razie ujawnienia dodatkowych czynników ryzyka uzasadnione może być rozszerzenie zakresu diagnostyki genetycznej w kierunku mutacji genów BRCA1 i BRCA2 i/lub mutacji innych genów związanych ze skłonnością do nowotworów, najlepiej z wykorzystaniem metody sekwencjonowania nowej generacji (NGS) w kierunku mutacji punktowych oraz metody MLPA w kierunku dużych delecji/duplikacji. Wymienione metody pozwalają wykryć większość wariantów patogennych genów BRCA1 i BRCA2 niezależnie od pochodzenia etnicznego badanej osoby.

Sprawdź jak przygotować się do badania:

Badanie krwi | jak się przygotować?

Materiał na badanie krwi powinno się pobierać na czczo, czyli z zachowaniem 8 – 12 godzinnej przerwy od czasu ostatniego posiłku. Zalecenie dotyczy wszystkich badań, ponieważ zmiany wywołane przyjęciem posiłku są trudne do przewidzenia, a uzyskane wartości interpretuje się wobec wartości referencyjnych ustalonych w standardowych warunkach.

W dniu poprzedzającym badanie krwi należy unikać obfitych i tłustych posiłków oraz spożywania alkoholu.

W dniu badania

Bezpośrednio przed badaniem krwi dozwolone jest wypicie niewielkiej ilości wody.

Podobnie pora dnia może mieć wpływ na wiarygodność wyników badań. Zaleca się, pobieranie krwi w godzinach porannych (7:00 – 10:00). Jeżeli krew zostanie pobrana o innej porze dnia, należy wziąć to pod uwagę interpretując uzyskane wyniki badań.

Bezpośrednio przed pobraniem wskazany jest 15 minutowy odpoczynek.

Badanie krwi a przyjmowane leki

W miarę możliwości badanie należy przeprowadzić przed przyjęciem porannej porcji leków, taką decyzję należy zawsze skonsultować z lekarzem.

Zawsze należy poinformować personel pobierający krew o przyjmowanych lekach, suplementach, preparatach ziołowych – zostanie to odnotowane podczas rejestracji.

Znajdź placówki Synevo w całej Polsce

Laboratorium
Warszawa

Laboratorium
Wrocław

Laboratorium
Łódź

Laboratorium
Gdańsk

Laboratorium
Poznań

Laboratorium
Bydgoszcz

Laboratorium
Kraków

Laboratorium
Katowice

Zobacz wszystkie