Rak jajnika to nowotwór wywodzący się z żeńskich narządów rozrodczych. Jajniki to para narządów, połączonych z macicą po jej stronach, zlokalizowanych w miednicy kobiety. Do ich głównych funkcji zalicza się produkcję żeńskich komórek rozrodczych (gamet, komórek jajowych) oraz hormonów płciowych (estradiolu, progesteronu).
Rak jajnika dotyka głównie kobiety po menopauzie, chociaż coraz częściej dotyczy też młodych kobiet. Do jego rozwoju przyczyniają się zaburzenia hormonalne, niepłodność, bezdzietność i późne macierzyństwo, ale też nieprawidłowości w profilu lipidowym (poziomie cholesterolu, trójglicerydów), wynikające z wysokotłuszczowej diety, otyłości i nikotynizmu.
Nowotwór w obrębie jajników może wywodzić się z różnych budujących go tkanek:
- 90% guzów jajnika to guzy nabłonkowe, pochodzą z warstwy nabłonka pokrywającego ten narząd. Do tej grupy zaliczają się nowotwory surowicze, endometrialne czy śluzowe.
- guzy mogą rozwijać się też w tkance zrębu jajnika, zawierającej komórki produkujące hormony. Są mniej agresywne i wcześniej wykrywane niż pozostałe typy raków jajnika.
- guzy czasem pochodzą z komórek rozrodczych, czyli produkujących komórki jajowe. Są rzadsze, ale charakterystyczne dla nich jest występowanie u młodszych kobiet.
Rak jajnika często długo pozostaje niewykryty, ponieważ objawy daje późno, gdy rozprzestrzeni się w obrębie brzucha i miednicy. Im później zostanie rozpoznany, tym większe ryzyko odległych przerzutów, nawrotów choroby i gorsze rokowanie.
Rak jajnika przyczyny
Poza wymienionymi wyżej czynnikami ryzyka rozwoju raka jajnika, duży wpływ na jego powstawanie mają uwarunkowania genetyczne. Geny, które zostały zidentyfikowane jako zwiększające ryzyko raka jajnika, to BRCA1 i BRCA2 (podnoszą też ryzyko zachorowania na raka piersi). Istotna jest więc historia raka jajnika w rodzinie. Osoby z dwoma lub więcej bliskimi krewnymi z rozpoznaniem tej choroby, mają jej zwiększone ryzyko.
Ponadto, znaczenie ma starszy wiek- rak jajnika najczęściej występuje u kobiet w wieku od 50 do 60 lat. Szczególnie przy długotrwałym stosowaniu hormonalnej terapii zastępczej estrogenem (np. w celu złagodzenia objawów menopauzy) ryzyko istotnie wzrasta.
Rak jajnika objawy
Rak jajnika długo pozostaje bezobjawowy, dolegliwości daje dopiero przy osiągnięciu znacznych rozmiarów i przeniesienia się na sąsiadujące narządy jamy brzusznej. Przez bliskie sąsiedztwo jajników z różnymi narządami, nowotwór może zająć między innymi jelita, wątrobę czy śledzionę. Stąd objawy mogą obejmować dolegliwości z przewodu pokarmowego:
- uczucie ciągłego wzdęcia, pełności w brzuchu
- powiększenie obwodu brzucha
- dyskomfort w okolicy brzucha lub miednicy
- szybkie uczucie sytości podczas jedzenia
- częstsze niż zwykle parcie na pęcherz
Zdarza się, że objawy są lekceważone, przypisywane problemom jelitowym i mylnie diagnozowane jako zespół jelita drażliwego. Dodatkowo, u młodszych kobiet, mogą pojawić się problemy takie jak przedwczesne dojrzewanie płciowe, zaburzenia cyklu miesiączkowego czy nieprawidłowe krwawienia.
Rak jajnika badania
Profilaktyczne badania w kierunku mutacji w genach BRCA są zalecane osobom z grup ryzyka, z historią rodzinną zachorowań na raka jajnika czy piersi lub inne choroby nowotworowe przed 50 rokiem życia (szczególnie w obrębie przewodu pokarmowego). Test genetyczny wykonywany jest z próbki śliny i można go wykonać samodzielnie w domu. W przypadku zdiagnozowania mutacji wzmożona jest częstość kontroli ginekologicznych, a pacjentce może być zaproponowane profilaktyczne usunięcie jajników.
Wykonaj badanie genetyczne w kierunku raka jajnika
W diagnozowaniu raka jajnika przydatne są USG jamy brzusznej oraz przezpochwowe USG jajników. W przypadku podejrzenia przerzutów, lekarz może zlecić tomografię komputerową brzucha i miednicy oraz RTG klatki piersiowej. W razie nieprawidłowości wykrytych w tych badaniach, niezbędny może okazać się zabieg wycięcia jajnika i wykonania badania histopatologicznego w celu oceny, z jakiego rodzaju tkanki wywodzi się nowotwór.
Ocena stężenia markerów raka jajnika we krwi, takich jak CA-125 oraz HE-4, jest użyteczna dopiero w bardziej zaawansowanych przypadkach nowotworu, gdyż duży odsetek wczesnych raków jajnika nie powoduje ich wzrostu. Czasem ocenia się też stężenia estrogenów (żeńskich hormonów płciowych), które zwiększają się w przypadku produkowania ich przez nowotwory zrębu jajnika.
Wysokie wartości CA125 są wykrywane u osób zmagających się:
- z nabłonkowym nowotworem jajnika (80 – 85 %), w tym mniej niż u 50% chorych w stadium I (początkowym) zaawansowania klinicznego, u 80-90% w stadium II i u ponad 90% chorych w stadium III-IV
- z rakiem gruczołowym w stadiach zaawansowanych
- z rakiem piersi, nowotworem płuc czy nowotworami przewodu pokarmowego
Poza chorobami nowotworowymi wysokie stężenie CA125 obserwuje się u osób chorych z endometriozą, ostrym zapaleniem trzustki, marskością wątroby czy stanach zapalnych narządów miednicy u kobiet.
kontakt@synevo.pl