PSA (ANTYGEN STERCZOWY)
Znaczenie Kliniczne
- W nowotworach podwyższone stężenie PSA stwierdza się zazwyczaj u chorych z rakiem stercza
- W chorobach nienowotworowych nieznacznie podwyższone stężenie stwierdza się u chorych z:
– łagodnym rozrostem gruczołu krokowego (gruczolakiem stercza)
– ostrym i przewlekłym zapaleniu gruczołu krokowego
– zatrzymaniem moczu
Uwagi:
- PSA może ulegać podwyższeniu wraz z wiekiem, po jeździe na rowerze, cewnikowaniu, badaniu przezodbytniczym, po masażu stercza i ejakulacji. Po resekcji przezcewkowej stercza i po biopsji stercza zaleca się odczekanie co najmniej 6 tygodni przed wykonaniem oznaczenia PSA .
- Inhibitory 5-reduktazy stosowane w leczeniu gruczolaka stercza mogą obniżać poziom PSA nawet o 50%.
Zakresy referencyjne stosowane przez Laboratorium SYNEVO
- 0 – 4,0 ng/ml
Wykorzystanie jedynie samego oznaczenia PSA do skryningu raka prostaty jest jednak kontrowersyjne
Free PSA (WOLNA FRAKCJA ANTYGENU STERCZOWEGO)
Znaczenie Kliniczne
- Wartość > 25% fPSA u mężczyzn z PSA pomiędzy 4 a 10 ng/ml zmniejsza konieczność wykonywania biopsji
- wartość fPSA < 10% z dużym prawdopodobieństwem (ok. 60%) wskazuje na ryzyko raka stercza i jest sygnałem do wykonania biopsji gruboigłowej
- wartość fPSA pomiędzy 10 a 25% „szara strefa” z prawdopodobieństwem 20% wskazują na raka stercza
- wszelkie działania które prowadzą do wzrostu całkowitego PSA wpływają na wzrost zarówno wolnej frakcji PSA jak i odsetkowej zawartości.
- podczas gdy Inhibitory 5-reduktazy stosowane w leczeniu gruczolaka stercza mogą obniżać poziom PSA całkowitego, to nie stwierdzono istotnych różnic dla odsetkowej zawartości frakcji wolnej PSA.
SCC (ANTYGEN RAKA PŁASKONABŁONKOWEGO)
Znaczenie Kliniczne
W nowotworach podwyższone stężenie antygenu SCC stwierdza się zazwyczaj u chorych na:
- raka płaskonabłonkowego szyjki macicy (częstość podwyższonych wyników jak i stężenie antygenu wzrasta wraz z zaawansowaniem klinicznym choroby)
- w innych rakach płaskonabłonkowych (rak płuca, przełyku, głowy i szyi, kanału odbytu oraz skóry) – podwyższone wyniki w stadiach zaawansowanych
- rzadko podwyższony we wczesnych stadiach
Zakresy referencyjne stosowane przez Laboratorium SYNEVO
- 0 – 2,0 ng/ml
Bibliografia:
- Duffy MJ. Guidelines for the Use of Tumour Markers. Scientific of the Association of Clinical Biochemists in Ireland (ACBI), April 2005
- Crombach G, Scharl A, Vierbuchen M, Wurz H, and Bolte A. Detection of Squamous Cell Carcinoma of the Uterine Cervix. Cancer 1989; 63:1337-42.