Glista ludzka – poznaj objawy obecności glisty ludzkiej w organizmie

Glista ludzka to jeden z pasożytów układu pokarmowego, którego obecność w organizmie człowieka wywołuje chorobę określaną mianem glistnicy. Pasożyt przenosi się w wyniku spożycia zainfekowanej ziemi (z jajami glisty ludzkiej) znajdującej się w ogródkach, na polach czy na owocach i warzywach. W jaki sposób objawia się glistnica? Jakie badania należy wykonać, by rozpoznać tę chorobę i na czym polega jej leczenie?

Glistnica – co to za choroba?

Glistnica jest chorobą pasożytniczą wywoływaną przez glistę ludzką (Ascaris lumbricoides hominis), należącą do rodziny nicieni. Do zakażenia dochodzi drogą pokarmową, poprzez spożycie ziemi, w której znajdują się jaja robaka. Może to nastąpić w wyniku zaniechania dokładnego mycia owoców i warzyw, ale również przez przypadkowy kontakt gleby z dłońmi, a później z ustami (co zdarza się najczęściej w przypadku dzieci).

Po wprowadzeniu jaj do ludzkiego organizmu, w obrębie jelita cienkiego uwalniają się z nich larwy. Dalsza droga zakażenia jest dość długa i skomplikowana. Larwa, poprzez ścianę przewodu pokarmowego, dostaje się do naczyń krwionośnych i wraz z krążącą w nich krwią – do wątroby, a później – do płuc. Stamtąd, poprzez migrowanie do drzewa oskrzelowego, przedostaje się dalej, do krtani i gardła. W wyniku tego zostaje połknięta, znów trafia do jelita cienkiego i tam przeistacza się w dorosłego osobnika. Robak przyczepia się otworem gębowym do nabłonka pokrywającego ścianę jelita. Żywi się substancjami zawartymi w pokarmie, który spożywa człowiek, a także krwią żywiciela.

Co istotne – osoba zakażona glistnicą nie zaraża, a glisty w jej ciele nie rozmnażają się.

Glista ludzka – objawy obecności pasożyta

Objawy glistnicy różnią się w zależności od tego, jaka postać choroby rozwija się u pacjenta. I tak:

w najczęściej diagnozowanej glistnicy pokarmowej (gdy dorosłe osobniki bytują w jelicie cienkim) może dojść do: spadku masy ciała, niedożywienia, niedoborów witamin i minerałów (co skutkuje często ogólnym uczuciem osłabienia, blednięciem powłok skórnych, pogorszeniem stanu włosów i paznokci). Oprócz tego osoba z pasożytem często zgłasza dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (wzdęcia, okresowe biegunki, zaparcia, ból brzucha) oraz objawy skórne o charakterze alergicznym (pokrzywka lub zmiany przypominające wyprysk kontaktowy, łuszczycę lub AZS);
w glistnicy płucnej (diagnozowanej, gdy larwy znajdują się w płucach tak długo, że doprowadzają do pojawienia się niepokojących objawów) obserwuje się: kaszel, częste odkrztuszanie wydzieliny, podwyższoną temperaturę ciała, a rzadziej – trudności z oddychaniem. W tym wariancie glistnicy również może pojawić się wysypka. W obrazie RTG widać cienie przmeiszczagących się w płucach larw, a badania krwi uwidaczniają towarzyszącą eozynofilię;
w glistnicy wątrobowo-żółciowej (najrzadziej występującej postaci) chory odczuwa ostre bóle brzucha – zwłaszcza w okolicach wątroby i dróg żółciowych. W badaniu USG jamy brzusznej uwidacznia się powiększenie wątroby.

Warto tutaj dodać, że glistnica, nawet przez kilka lat, może nie dawać żadnych objawów. Diagnostyka jest wówczas utrudniona, natomiast nieprawidłowe wyniki rutynowych badań krwi czy USG jamy brzusznej ze zmianami w obrębie wątroby lub dróg żółciowych powinny zaalarmować personel medyczny zlecający i interpretujący takie badania.

Glista ludzka – badania i rozpoznanie. Czy jaja glisty ludzkiej i dorosłe osobniki są widoczne w kale?

Standardem w rozpoznawaniu zarówno glisty ludzkiej, jak i obecności innych pasożytów w przewodzie pokarmowym, jest badanie co najmniej 3 próbek kału, zbieranych przez pacjenta w odstępie od 2 do 3 dni. Jest to badanie mikroskopowe, uwidaczniające znajdujące się ewentualnie w kale jaja pasożytów. Należy zaznaczyć, że nie są one widoczne gołym okiem, dlatego dla postawienia pewnej diagnozy wykonanie testu na pasożyty z kału jest koniecznością. W odchodach można byłoby rozpoznać ewentualnie dorosłe osobniki, natomiast bez wdrożenia leczenia ich samoistne wydalenie zdarza się rzadko (szacuje się, że następuje to u około 3% pacjentów).

Podobne objawy mogą dawać również inne choroby pasożytnicze układu pokarmowego, dlatego podczas badania kału testuje się próbki także na obecność pozostałych robaków infekujących ludzki organizm. Jest to element diagnostyki różnicującej, wspierającej odpowiednie dobranie leczenia.

Oprócz badania kału wykonuje się również badanie krwi w kierunku swoistych przeciwciał IgG przeciwko gliździe ludzkiej, pojawiających się w organizmie jedynie przy obecności pasożyta.

Glista ludzka – leczenie. Czy da się całkowicie pozbyć pasożyta?

Leczenie glisty ludzkiej to w większości przypadków leczenie farmakologiczne. Polega ono na doustnym przyjmowaniu preparatu przeciwpasożytniczego (mebendazol, albendazol, pyrantel – ten ostatni skuteczny również w terapii owsicy) w określonych dawkach i w dostosowanym do wagi pacjenta schemacie. Dawkowanie musi zostać skonsultowane z lekarzem.

Po odbyciu pełnej, zalecanej kuracji pasożyt ginie i zostaje wydalony z organizmu. Dla potwierdzenia powodzenia farmakoterapii, w terminie wyznaczonym przez lekarza prowadzącego, wykonuje się kontrolne badania kału i/lub badania krwi na obecność wspomnianych już powyżej przeciwciał. W przypadku powikłań (zapalenie płuc, zajęcie dróg żółciowych, zapalenie wątroby i inne) wdrażane jest zarówno leczenie przyczynowe (eliminacja pasożyta), jak i objawowe.

Źródła:

Popielska, M. Marczyńska, Najczęstsze zarażenia pasożytnicze w Polsce [w:] Pediatria po Dyplomie 05/2012
Dr hab. n. med. E. Kuchar, Czy leczenie glistnicy należy powtórzyć? [w:] Medycyna Praktyczna, 02.09.2016
Własienko, E. Kuchar, Diagnostyka, leczenie i profilaktyka najczęstszych chorób pasożytniczych u dzieci [w:] Lekarz POZ 2/2017
Korzeniewski, Choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego w Polsce [w:] Forum Medycyny Rodzinnej 2016, tom 10, nr 1