Krew w moczu – co może oznaczać krwiomocz?

Krwiomocz – inaczej określany mianem hematurii – to stan, w którym w wydalanym przez pacjenta moczu obecne są erytrocyty (krwinki czerwone). W niektórych sytuacjach przyczyna tego objawu jest błaha, a w innych może być powiązana z rozwijającą się chorobą. Jakie to sytuacje? Czym jest krwiomocz i krwinkomocz? Które przypadłości mogą powodować pojawienie się erytrocytów w moczu?

Krwiomocz a krwinkomocz – różnice

Obecność krwi w moczu może być dostrzegalna gołym okiem lub całkowicie niewidoczna. Ten aspekt jest jednym z najważniejszych elementów różnicujących dwa zjawiska – krwiomocz oraz krwinkomocz. Co oznaczają w praktyce?

Krwinkomocz to stan, w którym w moczu znajdują się pojedyncze erytrocyty, natomiast ich obecność nie może być potwierdzona gołym okiem (uwidaczniają się dopiero w badaniu mikroskopowym).
Krwiomocz to z kolei sytuacja, w której erytrocytów jest na tyle dużo, że zabarwiają one mocz. W zależności od ich liczby wydalany mocz może być jasnoróżowy, czerwony bądź bordowy.

Krwinkomocz najczęściej ujawnia się podczas rutynowych, kontrolnych badań moczu, natomiast krwiomocz jest zazwyczaj stanem nagłym. Każdy z wymienionych powyżej objawów wymaga konsultacji z lekarzem w celu ustalenia przyczyny obecności krwi w moczu.

Krew w moczu – co oznacza? Krew w moczu a zapalenie pęcherza i inne schorzenia

Jeśli pacjent obserwuje u siebie krew w moczu, przyczyny takiego stanu rzeczy mogą być różne – od powierzchownych urazów czy przedostania się krwi miesiączkowej do cewki moczowej, poprzez infekcje pęcherza, aż po poważne choroby czy nawet stany zagrażające zdrowiu i życiu. Co oznacza krew w moczu? Oto możliwe powody tego zjawiska:

przedostanie się krwi miesiączkowej do cewki moczowej, drobne urazy śluzówki narządów płciowych, hemoroidy, szczelina odbytu;
infekcje dolnych i górnych dróg moczowych – najczęściej bakteryjne (zwykle zdarzające się u kobiet – potocznie określane jako zapalenie pęcherza), ale również grzybicze czy wirusowe;
choroby nerek – nefropatia, kłębuszkowe zapalenie nerek, zawał nerki, torbiele;
nowotwory umiejscowione w obrębie nerek i pęcherza;
rozrost stercza (prostaty) powodujący ucisk na struktury obecne w obrębie dróg moczowych;
endometrioza, zaawansowany rak szyjki macicy (wiążący się z krwawieniem z szyjki);
urazy mechaniczne dróg moczowych – w wyniku obecności kamieni nerkowych, innych ciał obcych, ale również wypadków.

Zauważenie przez pacjenta krwi w moczu, zwłaszcza z odczuwaniem innych, niepokojących objawów (takich jak gorączka, ostry ból w dole brzucha, niemożność oddania moczu lub ostry ból podczas mikcji), powinno być skonsultowane z lekarzem.

Krwiomocz – dalsza diagnostyka

Jeśli na podstawie wywiadu oraz obrazu klinicznego (a więc przedstawianych przez pacjenta objawów) lekarz nie jest w stanie postawić konkretnej diagnozy lub chce potwierdzić podejrzewane rozpoznanie, powinien skierować daną osobę na dalsze badania. Wśród nich można wyróżnić:

dalsze badania moczu – wraz z badaniem poziomu bilirubiny, gęstości moczu, obecności białek, ale również bakterii, grzybów czy wirusów. Oprócz tego pacjent może otrzymać zalecenie prowadzenia dzienniczka mikcji lub też dobowej zbiórki moczu;
badania krwi (w tym badania poziomu wskaźników zapalnych – OB, CRP);
badania obrazowe – w tym USG jamy brzusznej i miednicy mniejszej, badanie RTG jamy brzusznej, tomografia komputerowa i inne;
badania ukierunkowane na diagnostykę chorób lub nieprawidłowości w obrębie dolnych i górnych dróg moczowych (cystoskopia, biopsja nerek i inne);
badania ginekologiczne w przypadku kobiet oraz urologiczne (w tym badanie prostaty) w przypadku mężczyzn.

Leczenie krwiomoczu sprowadza się zazwyczaj do leczenia choroby będącej przyczyną obecności erytrocytów w moczu. Przykładowo, w przypadku infekcji bakteryjnej pęcherza terapia będzie oparta o przyjmowanie antybiotyku, w przebiegu endometriozy konieczne jest leczenie hormonalne i/lub operacyjne, natomiast przy stanach zapalnych dobiera się leczenie redukujące ten stan.

Źródła:

A. Karkosz, Krwiomocz i krwinkomocz (pot. krew w moczu) – przyczyny, objawy i leczenie [w:] Medycyna Praktyczna, 08.01.2020
Franek, R. Drabczyk, F. Kokot, Krwiomocz [w:] Interna – Mały Podręcznik Medycyny Praktycznej, dostęp online, weryfikacja hasła: 10.08.2023
Dr n. med. E. M. Koźmińska, Krwiomocz i krwinkomocz [w:] Medycyna po Dyplomie 07-08/2017
J. Żółtko-Szydłowska, prof. dr hab. n. med. J. Borawski, prof. dr hab. n. med. B. Naumnik, Krwiomocz – diagnostyka różnicowa [w:] Medycyna po Dyplomie 06/2020
Nowicki, B. Biedunkiewicz, Krwinkomocz [w:] Forum Nefrologiczne 2009, tom 2, nr 1
Rechberger, B. Kulik-Rechberg, Zaburzenia czynnościowe dolnych dróg moczowych – postępowanie terapeutyczne w praktyce lekarza rodzinnego [w:] Forum Medycyny Rodzinnej 2010, tom 4, nr 6