Legioneloza zwana chorobą legionistów - jak można jej zapobiec?

AUTOR: dr n. med. Iwona Kozak-Michałowska, Dyrektor ds. Nauki i Rozwoju w Synevo

DATA: 05.09.2023

Legioneloza została opisana po raz pierwszy w 1977 roku po stwierdzeniu epidemii zapalenia płuc z wysoką śmiertelnością wśród uczestników Konwencji Legionu Amerykańskiego w Filadelfii w 1976 roku. Chorobę wywołuje bakteria Legionella pneumophila.

Występują 3 postacie kliniczne legionelozy:

postać płucna często o przebiegu ostrym, z dodatkowymi objawami ze strony układu pokarmowego, nerwowego i oddechowego
postać pozapłucna – łagodna, z objawami grypopodobnymi zwana gorączką Pontiac, dotyczy 90% zakażonych, ulega samoistnemu wyleczeniu po kilku dniach
postać pozapłucna – ciężka, uogólniona, obejmująca wiele narządów, mogąca prowadzić do sepsy, zwykle występuje u osób z obniżoną odpornością, np. po przeszczepach narządów lub z chorobą nowotworową leczonych lekami immunosupresyjnymi, przeciwnowotworowymi

Badania w kierunku legionelozy

Zakażenie Legionella należy różnicować z innymi stanami zapalnymi płuc. W diagnostyce laboratoryjnej dostępne są badania serologiczne– oznaczanie miana przeciwciał w klasie IgA, IgG, IgM. Badanie wykonuje się u chorych w ciężkich ostrych stanach klinicznych i zwykle powtarza po około 3-4 tygodniach. Schemat postępowania zależy od fazy choroby oraz stanu klinicznego pacjenta. Badaniem, które potwierdza legionelozę, także gdy przebieg choroby jest bezobjawowy, a istnieje podejrzenie infekcji, jest oznaczenie antygenu Legionella w próbce moczu.

Jak dochodzi do zakażenia?

Legionella pneumophila najchętniej bytuje w środowisku wodnym. Mogą to być naturalne i sztuczne muliste zbiorniki wodne, stawy, bagna i mokradła, gorące źródła lecznicze, nawet wilgotna ziemia. Szczególnie niebezpieczna jest zdolność tej bakterii do kolonizowania sieci wodociągowej i urządzeń kąpielowych (wanny wirowe, z hydromasażem, słuchawki prysznicowe, sitka w kranach), urządzeń kąpielowych stosowanych w lecznictwie balneologicznym, basenów, sauny, a także jej obecność w narzędzia stomatologicznych chłodzonych wodą, fontannach, inhalatorach szpitalnych, klimatyzatorach i urządzeniach nawilżających znajdujące się w pomieszczeniach i samochodach.

Zakażenie szerzy się przez powietrze, w którym unosi się drobno kropelkowy aerozol zawierający bakterie. Aerozol unoszony przez wiatr może być zakaźny nawet w odległości 1 km od źródła. Do infekcji może dojść podczas wdychania zakażonego powietrza lub zachłyśnięcia się zakażoną wodą.

Zakażeniu sprzyja skorodowana, nieczyszczona przez wiele lat instalacja, gromadzenie się osadów, glanów, alg i innych mikroorganizmów, temperatura wody 20-60 stopni Celsjusza, nieużywanie instalacji końcowych przed dłuższy czas, np. podczas wyjazdów wakacyjnych.

Objawy legionelozy

Objawy choroby mogą wystąpić, w zależności od postaci choroby i stanu klinicznego pacjenta przed infekcją, od kilku godzin do kilkunastu dni od kontaktu z bakterią. Nie stwierdzono dotychczas przenoszenia zakażenia na człowieka po kontakcie z chorym. Do epidemii dochodzi jeśli wiele osób korzysta z tego samego źródła zakażenia.

Jak zapobiegać zakażeniu legionellą?

Odporność na zakażenie Legionella maleje wraz z wiekiem, ryzyko zachorowania jest większe u osób palących papierosy, pijących często alkohol, pracujących lub mieszkających w biurowcach i budynkach wielorodzinnych, podróżujących przez wiele godzin w środkach komunikacji posiadających klimatyzatory. W celu zapobiegania legionelozie należy regularnie czyścić systemy wodne i klimatyzacyjne w we wszystkich budynkach publicznych (przedszkola, szkoły, hotele, szpitale, domy opieki i inne), środkach komunikacji publicznej i indywidualnej , urządzenia lecznicze, sanitariaty. Powinno się także okresowo wykonywać badania wody w sieci wodnej i w klimatyzatorach, a w przypadku wykrycia bakterii podjąć działania interwencyjne, np. podgrzanie ciepłej wody użytkowej do temperatury powyżej 70 stopni Celsjusza lub dodanie do skażonej wody zwiększonej ilości chloru niszczącego bakterie.

Jeśli przez dłuższy czas nie korzystano z wody we własnym domu czy mieszkaniu należy odkręcić gorącą wodę włączając wszystkie krany i źródła wody na 2 do 3 minut, Strumień wody nie powinien być gwałtowny, żeby nie doprowadzić do powstania wodnego aerozolu.

Legioneloza zwana chorobą legionistów - jak można jej zapobiec?

Spis treści

Badania w kierunku legionelozy

Jak dochodzi do zakażenia?

Objawy legionelozy

Jak zapobiegać zakażeniu legionellą?