Ceny badań w sklepie internetowym są 10% niższe od cen w Punktach Pobrań – KUP ONLINE

Szukaj
Close this search box.
leptyna

Leptyna – poznaj hormon odpowiedzialny za sytość

Leptyna jest hormonem wytwarzanym przez tkankę tłuszczową podskórną, który zarządza regulacją głodu odczuwanego przez człowieka. Pośrednio ta funkcja leptyny wpływa na gospodarkę tłuszczową i węglowodanową organizmu, a także na zdolność do utrzymania prawidłowej masy ciała. Wahania poziomu omawianego hormonu następują wraz ze zmianą poziomu zawartości tkanki tłuszczowej, a więc podczas przybierania na wadze lub w trakcie utraty kilogramów. Za co jeszcze odpowiada leptyna? Kiedy należy zbadać jej poziom i w jaki sposób wykształca się leptynooporność?

Co to jest leptyna? Działanie „hormonu sytości” w praktyce

Leptyna jest rodzajem białka produkowanego przez komórki tłuszczowe (adipocyty), stanowiącym jednocześnie hormon niezbędny do regulacji uczucia sytości oraz głodu. Z uwagi na tę funkcję, bywa czasem określana jako „hormon sytości” i rzadziej – jako „hormon przeciwko otyłości”. Leptyna łączy się z konkretnymi receptorami umieszczonymi w obrębie podwzgórza (jednej ze struktur mózgu), co jednocześnie stanowi sygnał dla neuronów do zaprzestania produkcji neuropeptydu Y pobudzającego apetyt. W praktyce oznacza to, że osiągnięcie optymalnego poziomu leptyny daje nam poczucie sytości i najedzenia.

Warto dodać, że leptyna, oprócz brania udziału w procesie regulacji apetytu, spełnia także inne funkcje. Przyczynia się do prawidłowego przebiegu termogenezy (czyli wpływa na regulację temperatury ciała), oddziałuje na ciśnienie krwi, na gęstość kości oraz na regenerację naczyń krwionośnych. To jednak nie wszystko – odpowiedni poziom hormonu sytości jest niezbędny do właściwej pracy gonad, a także do zachowania płodności i do prawidłowego przebiegu ciąży.

Zaburzenia wydzielania leptyny i leptynooporność, czyli przeciwnik w walce ze zbędnymi kilogramami

Niestety, u niektórych osób może dochodzić do zaburzeń wydzielania leptyny (tkanka tłuszczowa produkuje za dużo lub zbyt mało tego hormonu). Objawia się to zaburzeniami apetytu, zazwyczaj jego zwiększeniem, co przekłada się na przyrost masy ciała, a co za tym idzie – na nadwagę lub otyłość.

W większości przypadków podwyższony poziom leptyny jest stwierdzany u pacjentów otyłych, u których rozwija się leptynooporność. Mechanizm tego zjawiska jest dość prosty: im więcej w organizmie znajduje się podskórnej tkanki tłuszczowej, tym bardziej intensywna jest produkcja leptyny. Receptory w podwzgórzu w końcu wysycają się nią maksymalnie, co prowadzi do braku ich wrażliwości na leptynę, a ostatecznie – do upośledzenia procesu hamowania odczucia sytości. W efekcie pacjent zaczyna doświadczać napadów głodu, co przekłada się na kolejne, nadmiarowe kilogramy i na błędne koło otyłości determinowanej przez leptynooporność.

U niektórych osób niedobór leptyny wynika z czynników genetycznych (choć są to naprawdę rzadkie przypadki), a konkretnie – wrodzonej mutacji genu, który koduje receptory odbierające leptynę (jest to LEPR). Jeszcze rzadziej zdarza się, że niedobór leptyny powodowany jest przez przyjmowanie konkretnych leków – w tym przeciwzapalnych czy przeciwcukrzycowych.

Prawidłowy i nieprawidłowy poziom leptyny – jak zbadać ten parametr i kto powinien to zrobić?

Badanie poziomu hormonu sytości jest badaniem laboratoryjnym próbki krwi pobieranej w podobny sposób, jak w przypadku morfologii – a więc od pacjenta będącego na czczo, z żyły w zgięciu łokciowym. Wskazania do badania, to przede wszystkim oporna na leczenie dietetyczne i farmakologiczne otyłość, a także otyłość u dzieci, u których członków rodziny również odnotowano nadmiarową masę ciała. Oprócz tego badanie poziomu leptyny wykonuje się w przypadku podejrzenia chorób metabolicznych ze wzmożeniem łaknienia czy zaburzeń genetycznych wpływających na niedobór hormonu sytości.

Leczenie leptynooporności i regulacja wahań poziomu hormonu sytości

Standardowe leczenie leptynooporności polega na redukcji masy ciała i wyjściu z otyłości, a później z nadwagi i doprowadzenie do osiągnięcia prawidłowego BMI. Normowanie zawartości tkanki tłuszczowej w organizmie musi jednak odbywać się powoli, by nie doszło do zbyt gwałtownego spadku poziomu hormonu sytości, a tym samym do uruchomienia mechanizmu „obrony” organizmu przed sytuacją głodu. W regulacji poziomu leptyny istotne jest także uprawianie aktywności fizycznej (uwrażliwiającej tkanki na insulinę) oraz dbanie o wysoką jakość snu (zapewniającego lepszą kontrolę nad apetytem w ciągu dnia). Z kolei u pacjentów cierpiących na cukrzycę lub insulinooporność, do redukcji wahań leptyny konieczne jest uregulowanie gospodarki węglowodanowej. U wąskiej grupy pacjentów (ze wskazaniem na tych, którzy wykazują obciążenia genetyczne) stosuje się odpowiednio dobrane leczenie farmakologiczne.

Źródła:

  1. dr hab. n. med. B. Baranowska, Neuroendokrynna kontrola głosu i sytości [w:] Medycyna Praktyczna, 10.09.2013
  2. K. Gajewski, Leptyna [w:] Medycyna Praktyczna, 20.09.2017
  3. Dr n. med. M. Białkowska, Przyczyny otyłości w świetle aktualnych badań [w:] Medycyna po Dyplomie 10/2020
  4. Paszkowski, M. Kłodnicka, Hormonalna terapia zastępcza a otyłość [w:] Przegląd Menopauzalny 2/2007
  5. Kubasik, P. Bogdański, J. Suliburska, Składniki mineralne w patogenezie otyłości i jej powikłaniach [w:] Forum Zaburzeń Metabolicznych 2018, tom 9, nr 4
  6. Baranowska, Neuroendokrynne mechanizmy kontroli łaknienia [w:] podyplomie.pl, dostęp: 04.04.2012