Artykuł autorstwa:
mgr Paulina Mikinka
Młodszy Asystent Diagnosta Laboratoryjny w Synevo
Na całym świecie blisko 20% par w wieku rozrodczym spotyka się z problemem niepłodności. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO, World Health Organization) opisuje niepłodność jako niemożność uzyskania ciąży przez okres 12. miesięcy, mimo regularnych stosunków płciowych. Znając przyczyny występowania niepłodności, możliwe jest wdrożenie ukierunkowanej diagnostyki a następnie leczenia. Ze względu na to, że za ponad połowę przypadków niepłodności odpowiada czynnik męski, diagnostyce poddaje się oboje partnerów. Specjaliści pracujący z niepłodnymi parami od pięciu lat mogą czerpać wiedzę odnośnie postępowania diagnostycznego i leczenia niepłodności z rekomendacji wydanych przez Polskie Towarzystwo Medycyny Rozrodu i Embriologii (PTMRiE) oraz PolskieTowarzystwo Ginekologów i Położników (PTGP).
Najczęstszą przyczyną niepłodności wśród kobiet są zaburzenia owulacji spowodowane dysfunkcją układu podwzgórzowo-przysadkowego. W tej grupie schorzeń dominuje zespół policystycznych jajników (PCOS, polycystic ovarian syndrome), należą tu także zaburzenia czynności tarczycy oraz hiperprolaktynemia. Dodatkowo, pod wpływem różnych czynników może dojść do przedwczesnej niewydolności jajników i zmniejszonej rezerwy pęcherzykowej, a także niewydolności osi podwzgórze-przysadka. Kolejnymi przyczynami braku ciąży mogą być endometrioza oraz szeroko pojęte nieprawidłowości anatomiczne macicy i/lub jajowodów. Na płodność mogą również wpływać schorzenia autoimmunologiczne oraz zaburzenia odżywiania i wchłaniania (np. celiakia). U około 30% par nie daje się ustalić przyczyny braku uzyskania ciąży. Powiązanym z niepłodnością zagadnieniem jest występowanie nawykowych poronień, które wymagają odrębnej diagnostyki.
Rozpoczęcie diagnostyki niepłodności u kobiety należy rozpocząć od zebrania dokładnego wywiadu i wykonania badania ultrasonograficznego układu rozrodczego. W wywiadzie należy zwrócić szczególną uwagę na częstotliwość występowania miesiączek, owulacji, styl życia oraz obciążenie rodzinne. W uzasadnionych przypadkach przeprowadza się badanie drożności jajowodów.
W celu oceny wielkości rezerwy jajnikowej oznaczane jest stężenie hormonu antymullerowskiego – AMH. Jest on wydzielany niezależnie od gonadotropin, zatem jego poziom pozostaje stały podczas całego cyklu menstruacyjnego. Obniżony poziom AMH wskazuje na zmniejszoną liczbę pęcherzyków jajnikowych, zaś podwyższony jest powiązany z zespołem policystycznych jajników.
Aby móc kompleksowo ocenić stan zdrowia i zwiększyć szanse powodzenia rozrodu, niezbędne jest przeprowadzenie szeregu badań laboratoryjnych. Rekomendowanymi badaniami hormonalnymi są:
Przy podejrzeniu zaburzeń czynności gruczołu tarczowego, oprócz oznaczenia TSH, istotnymi badaniami są:
Równie ważne jest wykluczenie zaburzeń metabolicznych, takich jak cukrzyca czy insulinooporność. W tym celu wykonywane są badania glukozy i insuliny, z których to parametrów wyliczany jest wskaźnik insulinooporności, HOMA-IR (ang. Homeostatic Model Assessment of Insulin Resistance). Dodatkowo, jeżeli wynik glukozy na czczo znajduje się w zakresie 100-125 mg/dl (5,6–6,9 mmol/l), konieczne jest wykonanie doustnego testu obciążenia glukozą (OGTT, Oral Glucose Tolerance Test).
Kolejnym istotnym aspektem płodności są niedobory składników odżywczych. Wiele badań wskazuje na związek pomiędzy niskim stężeniem witaminy D a obniżoną płodnością zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Wykazano również korzystny wpływ suplementacji witaminy B12 i kwasu foliowego. U części kobiet przydatne może się okazać oznaczenie progesteronu, którego poziom powyżej 5 ng/ml na 7 dni przed spodziewaną miesiączką wskazuje na wcześniejsze wystąpienie owulacji.
Ważnym aspektem przeprowadzanych oznaczeń laboratoryjnych jest odpowiednie przygotowanie pacjentki. Niepowodzenia rozrodu często wiążą się ze zwiększonym stresem, który niekorzystnie wpływa na układ hormonalny i ogólnie pojęte zdrowie, dlatego równie istotne jest zdrowie psychiczne pacjentki i rozważenie konsultacji z psychologiem.
Źródła:
Synevo jest jednym z wiodących dostawców usług diagnostyki laboratoryjnej w Polsce, oferującym ponad 2 tysiące rutynowych i zaawansowanych badań.
2024 © Synevo. Wszystkie prawa zastrzeżone.