O czym mogą świadczyć obniżone leukocyty?

Leukocyty, czyli białe krwinki, to ważny element układu odpornościowego organizmu. Odpowiadają one za walkę z infekcjami i chorobami. Obniżony poziom leukocytów, czyli leukopenia, może być niepokojącym objawem, który może świadczyć o różnych problemach zdrowotnych. Leukopenia nie zawsze jest powodem do obaw. W niektórych przypadkach może być ona łagodnym, tymczasowym stanem, który nie wymaga leczenia. Sprawdź co może oznaczać obniżony poziom leukocytów i jak interpretować wyniki badań krwi.

Co to są leukocyty?

Leukocyty, czyli białe krwinki (WBC) pełnią kluczową rolę w obronie organizmu przed infekcjami, wirusami, bakteriami i innymi patogenami. Obniżony poziom leukocytów, czyli białych krwinek, świadczy o osłabieniu układu odpornościowego. Ich niska liczba może być wynikiem różnych czynników, zarówno fizjologicznych, jak i patologicznych, które wymagają zawsze uwagi lekarza. Kiedy poziom WBC spadnie poniżej 4 tys/µl możemy mówić leukopenii [1].

Choroby szpiku kostnego a obniżone leukocyty – jaka jest zależność?

Miejscem, w którym następuje produkcja leukocytów jest szpik kostny. Dlatego różne schorzenia szpiku kostnego mogą prowadzić do zmniejszenia ich produkcji. Białaczki, nazywane także leukemiami (łac. leucaemia), to grupa chorób nowotworowych krwi powstających wskutek patologicznego rozrostu komórek układu krwiotwórczego obecnych m.in. w szpiku kostnym i węzłach chłonnych. Skutkuje on powstaniem komórek nowotworowych, uniemożliwiających utrzymanie odpowiedniej liczby leukocytów, erytrocytów oraz płytek krwi w krwioobiegu [2]. Badaniami przydatnymi do oceny liczby i prawidłowego rozdziału procentowego białych krwinek są: morfologia krwi obwodowej z rozmazem mikroskopowym i biopsja szpiku kostnego.

Leki i ich wpływ na produkcję leukocytów

Także niektóre leki mogą być przyczyną leukopenii w trakcie trwania farmakoterapii. Jednym z przykładów, gdzie najczęściej zdarza się znaczne obniżenie białych krwinek, jest używanie leków z grupy chemioterapeutyków w leczeniu nowotworów. Mają one działanie antyproliferacyjne. Niszczą komórki rozrostowe nowotworu, ale jednocześnie przez swoją cytotoksyczność wpływają również na zdrowe komórki ulegające podziałowi (tj. w szpiku kostnym) [4,5]. Leki z grupy immunosupresantów poprzez stymulowanie układu immunologicznego prowadzą do zmniejszenia produkcji białych krwinek, co może skutkować leukopenią. Leki te są stosowane w chorobach autoimmunologicznych takich jak: reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty układowy, zespół antyfosfolipidowy. Do grupy tych leków należą powszechnie używane glikokortykosteroidy, które dostępne są bez recepty [6].

Choroby wirusowe a leukocyty

Również czynniki biologiczne, takie jak wirusy, wpływają na zaburzenia w układzie białokrwinkowym. Dlatego też w przypadku długotrwałego obniżenia liczby leukocytów, należy wykonać diagnostykę w kierunku wykrycia przewlekłych chorób wirusowych tj. EBV, CMV, HIV, WZW B, WZW C [7]. W zakażeniu wirusem HIV dochodzi do ataku i niszczenia komórek układu odpornościowego (limfocytów T), co może skutkować obniżeniem ogólnej liczby leukocytów we krwi. Bardzo ważne jest wczesne rozpoznanie na podstawie wiarygodnych testów laboratoryjnych. Warto wykonać oznaczenie poziomu antygenów/przeciwciał w klasie IgG i IgM poszczególnych wirusów oraz test PCR, który potwierdzi zakażenie [1,8].

Gospodarka hormonalna a poziom białych krwinek

Warto zauważyć, iż gospodarka hormonalna także wpływa na poziom białych krwinek. Nadmierny stres może powodować przedłużający się wysoki poziom kortyzolu, który to działa hamująco na układ immunologiczny organizmu [8]. Innym przykładem zaburzeń hormonalnych jest nadczynność tarczycy, kiedy to może dochodzić do znacznego obniżenia WBC po leczeniu tyreostatycznym [9]. Również niedobory kwasu foliowego, cynku i miedzi są kluczowe w utrzymaniu prawidłowej hematopoezy. Dlatego u pacjentów z obniżonym poziomem leukocytów warto także zwrócić uwagę na niedobory witamin i minerałów – w szczególności u osób niedożywionych lub starszych [3].

Podsumowując, obniżony poziom leukocytów może być wynikiem wielu różnych czynników, takich jak: leki, infekcje, tryb życia. Leukopenia jest złożonym problemem, a jej rozpoznanie i leczenie wymaga oceny lekarskiej i badań diagnostycznych.

Źródła:

Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Tom II, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006, s.1441-1461, 2009, 2127
Kozłowska- Skrzypczak M., Czyż A., Wojtasińska E., Atlas Hematologiczny z elementami diagnostyki laboratoryjnej i hemostazy, PZWL, Wydanie 1, Warszawa 2019, s.142-172.
Solnica B. Diagnostyka Laboratoryjna, PZWL, s.265-266
Sułek K., Sawicki W., Podejście diagnostyczne do pacjenta z izolowaną leukopenią, Acta Haematologica Polonica, 2/2010.
Arpas T., Doubek M., Differential diagnosis of leukocytosis and leukopenia, Vnitr Lek. 2022 Fall;68(E-7):28-35.
Klein A., Molad Y., Hematological Manifestations among Patients with Rheumatic Diseases, Acta Haematol. 2021;144(4):403-412.
Stefaniuk P., Szymczyk A., Podhorecka M., Neutropenia dorosłych jako istotny problem diagnostyczny, Pielęgniarstwo XXI wieku, Vol.17, Nr 1 (62)/ 2018.
Dembińska- Kieć A., Naskalski Jerzy W., Solnica B., Diagnostyka Laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, wydanie 4, Edra Urban & Partner, Wrocław 2017, s.292-298, 302-306, 322-334, 572-573.
Łącka K., Czyżyk A., Leczenie nadczynności tarczycy, Farmacja Współczesna, 2008; 1: 69-78