Hormony żeńskie – kiedy je badać?

Co to są hormony żeńskie?

Hormony to związki chemiczne, które pełnią w ludzkim organizmie funkcje regulacyjne. Narządy odpowiedzialne za produkcję hormonów należą do układu endokrynnego, nazywanego także wewnątrzwydzielniczym. Hormony z tych narządów uwalniane są do krwi, dzięki czemu mogą wpływać na funkcjonowanie nie tylko okolicznych tkanek, ale także bardzo odległych od siebie anatomicznie organów.

Większość hormonów jest niezwykle czynna biologicznie – oznacza to, że nawet niewielkie ich stężenia mogą wywoływać znaczący efekt fizjologiczny. Z tego powodu ich poziomy we krwi muszą być stale utrzymywane w wąskich normach, które zależą od zapotrzebowania na dany związek w tym momencie. Jest to możliwe dzięki sieci skomplikowanych mechanizmów kontrolnych, które działają na zasadzie sprzężeń zwrotnych. W wyniku nawet niewielkich zaburzeń poziomów jednego hormonu może dojść do znaczącego rozregulowania całych grup powiązanych ze sobą mechanizmów, co przekłada się na rozwój objawów chorobowych odczuwanych przez pacjenta.

Specyficzną grupą hormonów są hormony płciowe. Można je podzielić na dwie główne grupy – męskie i żeńskie. Znacząca większość z tych hormonów występuje u obu płci, jednak obecne są w różnych stężeniach oraz pełnią inne funkcje w zależności od płci. Hormony płciowe warunkują m.in. prawidłowy rozwój cech płciowych na wielu etapach dorastania organizmu oraz właściwe funkcjonowanie w zakresie zdrowia reprodukcyjnego. U kobiet pełnią one istotną rolę w regulacji przebiegu cyklu miesiączkowego, a tym samym związane są także z wywoływaniem owulacji oraz podtrzymywaniem ewentualnej ciąży.

Hormony żeńskie zaburzenia

Objawy zaburzeń hormonalnych często są dość mało charakterystyczne i potrafią dotyczyć wielu układów i narządów. Prowadzi to do trudnego procesu diagnostycznego, który może ulegać znacząco przedłużaniu się. Z tego powodu niezwykle istotna jest wiedza na temat podstawowych dolegliwości, które mogą pojawić się w przebiegu zaburzeń hormonalnych, aby być w stanie szybko je zidentyfikować i skonsultować się z lekarzem specjalistą.

Zaburzenia hormonalne mogą posiadać także bardzo zróżnicowaną etiologię. Nieprawidłowe poziomy związków hormonalnie czynnych mogą wynikać zarówno z uwarunkowań genetycznych, jak i z rozwoju określonych chorób nowotworowych, ogólnoustrojowych lub też pojawić się w wyniku długotrwałej terapii określonymi lekami. Z tego względu stasowane są także bardzo różne metody leczenia tych zaburzeń- mogą one przybierać zarówno postać m.in. terapii farmakologicznej (która polega na przyjmowaniu odpowiednich leków) jak i bardziej inwazyjnych interwencji chirurgicznych.

W procesie leczenia zaburzeń hormonalnych bardzo ważną rolę odgrywa wczesne postawienie właściwej diagnozy. Im wcześniej zostanie rozpoznana choroba, tym bardziej skuteczne może być wdrożone leczenie. Przedłużający się stan chorobowy, związany z nieprawidłowymi poziomami hormonów we krwi może prowadzić do rozwoju poważnych komplikacji zdrowotnych, które często będą stanowiły znaczące ryzyko dla zdrowia pacjenta.

Hormony żeńskie – jakie badania wykonać?

Badania kobiecych hormonów płciowych pozwalają na kompleksowy przegląd parametrów, które mogą wpływać na zaburzenia w „kobiecych” obszarach zdrowia pacjentek. Najczęściej, w przypadku diagnostyki endokrynologicznej zaburzeń hormonów płciowych u kobiet przeprowadza się badania następujących hormonów:

• progesteron – jest to hormon produkowany w głównym stopniu przez jajniki. Odpowiada on m.in. za prawidłowy przebieg owulacji oraz (jeżeli dojdzie do zapłodnienia komórki jajowej) za właściwe zagnieżdżenie się zarodka w błonie śluzowej macicy i podtrzymanie ciąży.
• estradiol – hormon ten jest jednym z najbardziej podstawowych żeńskich hormonów płciowych. To właśnie estradiol w głównej mierze warunkuje prawidłowy rozwój żeńskich cech płciowych oraz właściwy przebieg cyklu menstruacyjnego. Dodatkowo estradiol odgrywa także istotne funkcje związane z procesami przebudowy kości, regulacją gospodarki energetycznej organizmu, prawidłową pracą nerek oraz utrzymywaniem zdrowej kondycji skóry.
• FSH – hormon folikulotropowy jest produkowany przez przysadkę mózgową. Pełni on niezwykle ważną rolę w regulowaniu prawidłowej funkcji gonad, czyli jajników u kobiet. FSH warunkuje dojrzewanie pęcherzyków jajowych oraz uwolnienie jednego z nich do jajowodu podczas owulacji. Dodatkowo FSH stymuluje produkcję estrogenów poprzez zwiększanie aktywności enzymów odpowiedzialnych za produkcję hormonów z tej grupy.
• LH – hormon luteinizujący ściśle współpracuje z FSH w zakresie stymulowania funkcji jajników. LH także wytwarzane jest w przysadce mózgowej, a jego poziomy we krwi zależą od danego momentu w cyklu menstruacyjnym. Wysokie wartości lutropiny we krwi w połowie cyklu miesiączkowego prowadzą do uwolnienia pęcherzyka jajowego w przebiegu owulacji. Następnie LH warunkuje prawidłowe powstanie ciałka żółtego, czyli struktury jajnika odpowiedzialnej za produkcję progesteronu.
• testosteron – ten związek endokrynny głównie kojarzony jest jako jeden z podstawowych męskich hormonów płciowych. Występuje on także w organizmach kobiet, jednych obecny jest tam w o wiele niższych stężeniach oraz pełni inne funkcje. W przebiegu określonych chorób może dochodzić do patologicznych wzrostów stężeń testosteronu, które mogą prowadzić do rozwoju licznych objawów, w tym także związanych z maskulinizacją budowy ciała.
• SHBG – globulina wiążąca hormony płciowe (sex hormone binding globulin) odpowiedzialna jest za transport zarówno męskich, jak i żeńskich hormonów płciowych w organizmie. Zaburzenia stężeń SHBG często mogą prowadzić do wystąpienia objawów związanych z niewłaściwymi poziomami określonych hormonów, jako że nie są one wówczas wystarczająco efektywnie transportowane do właściwych tkanek i narządów.
• DHEA-S – siarczan dehydroepiandosteronu służy do  diagnostyki raka nadnerczy, guzów wirylizujących nadnerczy,  wrodzonego przerostu nadnerczy oraz niedoboru 21-hydroksylazy i 11β-hydroksylazy. Wzrost stężenia DHEAS fizjologicznie występuje w ciąży, patologicznie w raku nadnerczy i w chorobie Cushinga. Spadek stężenia DHEAS stwierdza się w zespole Cushinga – gruczolaku kory nadnerczy z wydzielaniem kortyzolu, podczas terapii glikokortykoidami a także w niedoczynności kory nadnerczy.
• prolaktyna – główne funkcje prolaktyny są bezpośrednio związane z produkcją pokarmu w gruczołach piersiowych po porodzie. Nieprawidłowe stężenia prolaktyny we krwi mogą odpowiadać za pojawienie się tzw. spontanicznej laktacji, która nie jest związana z ciążą. Zaburzenia stężeń tego hormonu są dość częstym efektem ubocznym określonych grup leków starej generacji, dlatego zawsze należy skonsultować nieprawidłowości w zakresie PRL z lekarzem, aby wykluczyć działanie określonych preparatów stosowanych przez pacjentkę.

Kiedy wykonać badania hormonalne?

Przeprowadzenie badań hormonalnych w zakresie kobiecych hormonów płciowych zalecane jest wszystkim dorosłym kobietom, które chcą zadbać o swoje zdrowie poprzez profilaktyczną kontrolę poziomów związków endokrynnych. Dodatkowo kompleksowa ocena licznych hormonów płciowych pozwala na szeroką diagnostykę zaburzeń pracy układu endokrynnego, które mogą prowadzić do licznych objawów chorobowych. Przeprowadzenie omawianych badań należy rozważyć w sytuacji, gdy pacjentka obserwuje u siebie objawy takie jak m.in.:

• zaburzenia cyklu menstruacyjnego – np. przedłużające się miesiączki, nieregularne długości cyklów, znaczące nasilenie objawów bólowych związanych ze skurczami menstruacyjnymi, krwawienie z dróg rodnych niezwiązane z okresem
• zwiększone nasilenie objawów PMS (zespołu napięcia przedmiesiączkowego) jak np. bolesność piersi, wahania nastroju, bóle w podbrzuszu
• pojawienie się spontanicznej laktacji
• przedłużające się trudności z zajściem w ciążę, historia niepowodzeń położniczych
• zmiana barwy głosu
• problemy ze skórą- przetłuszczająca się cera, trądzik, nadmierne owłosienie
• zaburzenia funkcji seksualnych, obniżone libido
• zaburzenia nastroju, zaburzenia depresyjne, lękowe
• ogólne pogorszenie samopoczucia, zwiększona męczliwość
• wzrost masy ciała bez zmiany nawyków dietetycznych, trudności w obniżeniu wagi

Wystąpienie tego rodzaju objawów wymaga szerokiej diagnostyki endokrynologicznej. Z tego powodu zawsze warto skonsultować się z lekarzem specjalistą w celu zaplanowania optymalnego zestawu badań laboratoryjnych, które pozwolą na uzyskanie informacji niezbędnych do postawienie trafnej diagnozy oraz wdrożenia skutecznego leczenia.

Kupując w pakiecie płacisz mniej

Hormony żeńskie – źródła:

• https://www.nhs.uk/conditions/polycystic-ovary-syndrome-pcos/causes/
• https://www.medicalnewstoday.com/articles/321486#hormonal-imbalances-in-women