Fosfataza alkaliczna granulocytów FAG

Fosfataza alkaliczna granulocytów (FAG) to enzym zawarty w cytoplazmie neutrofilów (granulocytów obojętnochłonnych), rodzaju białych krwinek krążących we krwi i odpowiedzialnych za zwalczanie infekcji. FAG odgrywa ważną rolę trawieniu i degradacji pochłoniętych przez neutrofile drobnoustrojów, materiału komórkowego i tkankowego, umożliwiając im pełnienie swoich funkcji.

Fosfataza alkaliczna granulocytów pojawia się w ziarnistościach cytoplazmy neutrofilów w czasie ich dojrzewania w szpiku kostnym. Po tym jak białe krwinki opuszczą szpik i trafią do krwi obwodowej, można zmierzyć w nich poziom aktywności FAG. Wynik pomiaru jest traktowany jako miara ich dojrzałości.

Choroby rozrostowe krwi mogą dotyczyć wszystkich trzech linii komórkowych (krwinek czerwonych, białych, płytek krwi). Białaczki to nowotwory krwi, których istotą jest produkowanie przez organizm dużej liczby niedojrzałych form białych krwinek (tzw. blastów). Mimo że krążą we krwi, prekursory neutrofilów nie pełnią swojej funkcji obronnej w organizmie, stąd pierwszym objawem białaczki są częste infekcje.

Białaczki mogą przebiegać agresywnie lub przewlekle. W przypadku tych pierwszych postęp choroby jest szybki i gwałtowny, stwarza zagrożenie życia. Dużo niedojrzałych form białych krwinek dostaje się do krwi, można wykryć w nich podwyższoną aktywność FAG. Te drugie zazwyczaj rozwijają się długo i stopniowo, jednak w zaawansowanych stadiach mogą się zaostrzać i dawać nasilone objawy. We krwi mogą przeważać dojrzałe formy białych krwinek, w których aktywność FAG jest niska.

Oznaczanie aktywności FAG może pomóc zróżnicować zarówno rodzaj białaczki dzięki określeniu stopnia dojrzałości białych krwinek, jak i potwierdzić zaburzenia w obrębie szpiku kostnego.

Fosfataza alkaliczna granulocytów FAG – kiedy wykonać

Badanie fosfatazy alkalicznej granulocytów FAG jest zazwyczaj zlecane przez lekarza specjalistę hematologia i znajduje główne zastosowanie diagnostyce chorób krwi:

• różnicowaniu przyczyn neutrofilii (zwiększenia liczby granulocytów obojętnochłonnych) spowodowanych przez zakażenie lub rozwój białaczki,
• różnicowaniu białaczek, w tym przewlekłej białaczki szpikowej z ostrym odczynem białaczkowym,
• diagnozowaniu i różnicowaniu chorób szpiku, w tym jego zwłóknienia,
• diagnozowaniu i różnicowaniu przyczyn wzrostu liczby krwinek czerwonych, czerwienicy prawdziwej od postaci nadkrwistości wtórnej.

Często, aby potwierdzić diagnozę i określić konkretny rodzaj zaburzenia w układzie krwiotwórczym, należy dodatkowo wykonać ręczną morfologię z rozmazem i biopsję szpiku kostnego.

Fosfataza alkaliczna granulocytów FAG – kto powinien wykonać?

Osoby z objawami chorób hematologicznych czy zaburzeń czynności szpiku:

• nocne poty
• spadek masy ciała
• siniaczenie, wybroczyny, krwotoki bez przyczyny
• obrzęki dziąseł
• obecność trudno gojących się ran
• przedłużające się stany podgorączkowe
• powiększone, niebolesne węzły chłonne
• nawracające infekcje
• powiększenie wątroby i śledziony
• osłabienie, wyczerpanie, pogorszenie tolerancji wysiłku
• wędrujące bóle, kości, kończyn, pleców

Materiał do badania

• krew żylna heparynizowana

Fosfataza alkaliczna granulocytów FAG norma (wartości referencyjne)

• Wartości referencyjne: 20 – 90 score

Niska aktywność fosfatazy alkalicznej granulocytów FAG

• w przewlekłej białaczce szpikowej stwierdza się wybitne zmniejszenie aktywności FAG lub jej całkowity brak.
• obniżona aktywność występuje także w nocnej napadowej hemoglobinurii, wirusowych zapaleniach wątroby, mononukleozie, zakażeniach grzybiczych skóry i błon śluzowych, przy narażeniu na promieniowanie jonizujące.

Wysoka aktywność fosfatazy alkalicznej granulocytów FAG

• fizjologicznie aktywność FAG zmienia się wraz z płcią i wiekiem, u kobiet w ciąży, noworodków i dzieci do 5 roku życia jest nieco większa niż u mężczyzn. Ponadto wzrasta w stanach zapalnych, cukrzycy, przy nadczynności tarczycy i leczeniu kortykosteroidami.
• w sytuacjach patologicznych, związanych z chorobami układu krwiotwórczego aktywność FAG wzrasta w przełomach blastycznych (odczynach białaczkowych), mielofibrozie (pierwotnym włókneniu szpiku), czerwienicy prawdziwej (rozroście krwinek czerwonych), zespołach mieloproliferacyjnych (zaburzeniach pracy szpiku kostnego), chłoniaku Hodgkina.